Zwjazk šesćiměstow
 |
 |
|
| Budyšin | Zhorjelc | Kamjenc |
 |
 |
|
| Lubań | Lubij | Žitawa |
Zwjazk šesćiměstow (němsce Sechsstädtebund) bě zwjazk šěsć hornjołužiskich městow Budyšin, Kamjenc, Lubań, Lubij, Zhorjelc a Žitawa, kotryž so w lěće 1346 załoži. Wobsteješe hač do lěta 1815.
Ze zaměrom, krajny měr w Hornjej Łužicy škitać, wotzamknychu šěsć městow dnja 21. awgusta 1346 zrěčenje. W załoženskim wopismje mjenuje so krajny bohot kejžora Korle IV. jako iniciator zwjazka. Hižo w lěće 1339 załoži kral Jan z Čechow podobny zwjazk hornjołužiskich a šleskich městow (bjez Žitawy). Runje tak prócowaše so wójwoda Jan Zhorjelski wo hornjołužisko-šleski zwjazk, kiž wobsteješe hišće w zažnym 15. lětstotku. Pod kralom Wjacsławom IV. přizamknychu so městam tež někotři hornjołužiscy knježa a pozdźišo cyłe zemjanstwo regiona. Trajace wobsteješe pak dale jenož zwjazk městow samych, kotryž stawizny regiona přez wjacore lětstotki sylnje wobwliwowaše.
Karta z dźensnišimi hranicami |
Zwjazk šešćiměstow kćěješe wosebje w prěnimaj lětstotkomaj swojeho wobstaća. W tutej dobje poradźi so městomaj Zhorjelc a Žitawa, přesadźić swoju sudnisku móc w swójskich kónčinach. Lubij dósta sudnisku móc na kubłach rozpadowaceho knjejstwa Ketlicy. Paralelnje skrućichu so stawowe struktury w Hornjej Łužicy.
Po chłostance Zwjazka šesćiměstow dla zapowědźenja podpěry kralej Ferdinandej I. w lěće 1547 (Pönfall) zhubi zwjazk wjetšinu swojich prawow. Swoju přewahu w krajnej politice njezamó tež w slědowacych lětdźesatkach wjace wróćo zdobyć.
Jako so Łužica po Wienskim kongresu lěta 1815 dźěli, přeńdźeštej měsće Zhorjelc a Lubań do Pruskeje. Z tym so eksistenca prěnjotneho Zwjazka šesćiměstow po nimale 500 lětach skónči. Tuž bě zwjazk najdlěje wobstejacy zwjazk městow na teritoriju dźensnišeje Němskeje.
Dnja 21. junija 1991 so zwjazk składnostnje 770-lětneho jubileja města Lubij swjatočnje wožiwi. Dokładnje prajene přisłuša njemu dźensa sydom městow, dokelž je dźensa tež pólski dźěl Zhorjelca – město Zgorzelec – ze sobustawom zwjazka. Dźensniši zwjazk spěchuje mjezsobne aktiwity hornjołužiskich městow, při čimž pak žanu politisku rólu wjace njehraje.
W Zwjazku měješe Budyšin wosebitu rólu jako mějićel zwjazkoweho pječata. Tohodla sta so tež Budyski wopon ze znamjom cyłeje Hornjeje Łužicy. Zastupjerjo zwjazka so pak najhusćišo w Lubiju zetkachu, dla centralneho połoženja. Město Zhorjelc ze swojej hospodarskej mocu přinošowaše třećinu zwjazkoweho budgeta.
Literatura
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Joachim Bahlcke (wud.), Geschichte der Oberlausitz. Herrschaft, Gesellschaft und Kultur vom Mittelalter bis zum Ende des 20. Jahrhunderts, Leipziger Universitäts-Verlag, Leipzig 2001, ISBN 3-935693-46-X