Žórłowy tekst za Pólska sej wobhladać

{{Stat
|mjeno swójske=Rzeczpospolita Polska
|mjeno serbske=Republika Pólska 
|wopon=Herb Polski.svg
|chorhoj=Flag of Poland.svg{{!}}border
|ISO=PL
|šěrina=52.15
|dołhota=19.38
|hamtska rěč=[[Pólska rěč|pólšćina]] 
|stolica=[[Waršawa]] 
|forma knježerstwa=[[republika]]
|hłowa stata=prezident<br />[[Andrzej Duda]]
|hłowa stata wot=2015
|šef knježerstwa=ministerski prezident<br />[[Donald Tusk]]
|šef knježerstwa wot=2023
|přestrjeń=312696
|wobydlerstwo=38485779
|wobydlerstwo-ref=Główny Urząd Statystyczny. Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2013 r. Stan w dniu 31 XII [http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-stan-i-struktura-ludnosci-oraz-ruch-naturalny-w-przekroju-terytorialnym-w-2013-r-stan-w-dniu-31-xii,6,12.html] 
|lěto=2014
|měna= [[złoty]] ([[ISO 4217|PLN]]) = 100 groszy
|njewotwisnosć=[[11. nowembra]] [[1918]]
|hymna=Mazurek Dąbrowskiego
|časowe pasmo=[[UTC]]+1 
|awtowa značka=PL
|TLD=.pl 
|telefon = +48
|mapa=Poland in European Union.svg
|imagemap=Europa1
}}

'''Pólska''' ({{wrěči|pl}} ''Polska'') je srjedźo[[Europa|europski]] [[stat]] mjez [[Baltiske morjo|Baltiskim morjom]] a [[Karpaty|Karpatami]]. Stolica a najwjetše město je [[Waršawa]].

Oficielna rěč w Pólskej je [[pólšćina]], su pak tež někotre mjeńšinowe rěče oficielnje připóznate, kaž na přikład [[kašubšćina]], [[němčina]] a [[běłorušćina]].

== Geografija ==
Mjezuje z [[Němska|Němskej]] na zapadźe, z [[Čěska|Čěskej]] a ze [[Słowakska|Słowakskej]] na juhu, z [[Ukraina|Ukrainu]] na juhowuchodźe, z [[Běłoruska|Běłoruskej]] na sewjerowuchodźe, z [[Ruska|Ruskej]], [[Litawska|Litawskej]] a [[Baltiske morjo|Baltiskim morjom]] na sewjeru.

Najwyša hora je [[Rysy]] we [[Wysoke Tatry|Wysokich Tatrach]] (2499&nbsp;m nad normalnej nulu), a najniše městno su Żuławy Wiślane (1,8&nbsp;m pod normalnej nulu).

Wot kónca [[Druha swětowa wójna|Druheje swětoweje wójny]] słušeja tež wuchodne kónčiny [[Łužica|Łužicy]] k Pólskej.

=== Města ===
Tuta lisćina wobsahuje najwjetše města Pólskeje po ličbje wobydlerstwa:<ref>{{WOBDŽ|PL-KP}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
!Čisło
!Mjeno
!Wobydlerstwo
![[Wojewódstwo]]
|-
|align=center| 1 ||align=left| [[Dataja:POL Warszawa COA 1.svg|25px|Wopon Warszawy]] [[Waršawa]] ||align=center| {{WOB|PL-MZ|1465011}} ||align=left| [[Mazowske wojewódstwo|Mazowske]]
|-
|align=center| 2 ||align=left| [[Dataja:POL Kraków COA.svg|25px|Wopon Krakowa]] [[Krakow]] ||align=center| {{WOB|PL-MA|1261011}} ||align=left| [[Małopólske wojewódstwo|Małopólske]]
|-
|align=center| 3 ||align=left| [[Dataja:POL Łódź COA.svg|25px|Wopon Łodzi]] [[Łódź]] ||align=center| {{WOB|PL-LD|1061011}} ||align=left| [[łódźske wojewódstwo|Łódźske]]
|-
|align=center| 4 ||align=left| [[Dataja:Herb wroclaw.svg|25px|Wopon Wrocławia]] [[Wrócław]] ||align=center| {{WOB|PL-DS|0264011}} ||align=left| [[Delnjošleske wojewódstwo|Delnjošleske]]
|-
|align=center| 5 ||align=left| [[Dataja:POL Poznań COA.svg|25px|Wopon Poznania]] [[Poznań]] ||align=center| {{WOB|PL-WP|3064011}} ||align=left| [[Wulkopólske wojewódstwo|Wulkopólske]]
|-
|align=center| 6 ||align=left| [[Dataja:Gdansk COA.svg|25px|Wopon Gdańska]] [[Gdańsk]] ||align=center| {{WOB|PL-PM|2261011}} ||align=left| [[Pomorske wojewódstwo|Pomorske]]
|-
|align=center| 7 ||align=left| [[Dataja:POL Szczecin COA.svg|25px|Wopon Szczecina]] [[Šćećin]] ||align=center| {{WOB|PL-ZP|3262011}} ||align=left| [[Zapadopomorske wojewódstwo|Zapadopomorske]] 
|-
|align=center| 8 ||align=left| [[Dataja:POL Bydgoszcz COA.svg|25px|Wopon Bydgoszczy]] [[Bydgoszcz]] ||align=center| {{WOB|PL-KP|0461011}} ||align=left| [[Kujawsko-pomorske wojewódstwo|Kujawsko-Pomorske]]
|-
|align=center| 9 ||align=left| [[Dataja:POL Lublin COA 1.svg|25px|Wopon Lublina]] [[Lublin]] ||align=center| {{WOB|PL-LU|0663011}} ||align=left| [[Lublinske wojewódstwo|Lublinske]]
|-
|align=center| 10 ||align=left| [[Dataja:Bialystok Herb.PNG|27px|Wopon Białegostoku]] [[Białystok]] ||align=center| {{WOB|PL-PD|2061011}} ||align=left| [[Podlaske wojewódstwo|Podlaske]]
|- 
|align=center| 11 ||align=left| [[Dataja:Katowice Herb.svg|25px|Wopon Katowic]] [[Katowice]] ||align=center| {{WOB|PL-SL|2469011}} ||align=left| [[Šleske wojewódstwo|Šleske]]
|-
|align=center| 12 ||align=left| [[Dataja:POL Gdynia COA.svg|25px|Wopon Gdyni]] [[Gdynia]] ||align=center| {{WOB|PL-PM|2262011}} ||align=left| [[Pomorske wojewódstwo|Pomorske]] 
|-
|align=center| 13 ||align=left| [[Dataja:POL Częstochowa COA.svg|25px|Wopon Częstochowy]] [[Częstochowa]] ||align=center| {{WOB|PL-SL|2464011}} ||align=left| [[Šleske wojewódstwo|Šleske]]
|-
|align=center| 14 ||align=left| [[Dataja:POL Radom COA.svg|25px|Wopon Radomia]] [[Radom (Pólska)|Radom]] ||align=center| {{WOB|PL-MZ|1463011}} ||align=left| [[Mazowske wojewódstwo|Mazowske]]
|-
|align=center| 15 ||align=left| [[Dataja:POL Toruń COA.svg|25px|Wopon Torunia]] [[Toruń]] ||align=center| {{WOB|PL-KP|0463011}} ||align=left| [[Kujawsko-pomorske wojewódstwo|Kujawsko-Pomorske]]
|-
|align=center| 16 ||align=left| [[Dataja:Sosnowiec Herb.svg|25px|Wopon Sosnowca]] [[Sosnowiec]] ||align=center| {{WOB|PL-SL|2475011}} ||align=left| [[Šleske wojewódstwo|Šleske]]
|-
|align=center| 17 ||align=left| [[Dataja:Herb miasta Kielce.svg|25px|Wopon Kielc]] [[Kielce]] ||align=center| {{WOB|PL-SK|2661011}} ||align=left| [[Swjatokřižske wojewódstwo|Swjatokřižske]]
|-
|align=center| 18 ||align=left| [[Dataja:POL Rzeszów COA.svg|25px|Wopon Rzeszowa]] [[Rzeszów]] ||align=center| {{WOB|PL-PK|1863011}} ||align=left| [[Podkarpatske wojewódstwo|Podkarpatske]]
|-
|align=center| 19 ||align=left| [[Dataja:Gliwice herb.svg|25px|Wopon Gliwic]] [[Gliwice]] ||align=center| {{WOB|PL-SL|2466011}} ||align=left| [[Šleske wojewódstwo|Šleske]]
|-
|align=center| 20 ||align=left| [[Dataja:POL Zabrze COA.svg|25px|Wopon Zabrza]] [[Zabrze]] ||align=center| {{WOB|PL-SL|2478011}} ||align=left| [[Šleske wojewódstwo|Šleske]]
|-
|align=center| 21 ||align=left| [[Dataja:POL Olsztyn COA.svg|25px|Wopon Olsztyna]] [[Olsztyn]] ||align=center| {{WOB|PL-WN|2862011}} ||align=left| [[Warminsko-mazurske wojewódstwo|Warminsko-Mazurske]]
|-
|align=center| 22 ||align=left| [[Dataja:POL Bielsko-Biała COA.svg|50px|Wopon Bielska-Białej]] [[Bielsko-Biała]] ||align=center| {{WOB|PL-SL|2461011}} ||align=left| [[Šleske wojewódstwo|Šleske]]
|-
|align=center| 23 ||align=left| [[Dataja:POL Bytom COA.svg|25px|Wopon Bytomia]] [[Bytom]] ||align=center| {{WOB|PL-SL|2462011}} ||align=left| [[Šleske wojewódstwo|Šleske]]
|-
|align=center| 24 ||align=left| [[Dataja:POL Rybnik COA.svg|25px|Wopon Rybnika]] [[Rybnik]] ||align=center| {{WOB|PL-SL|2473011}} ||align=left| [[Šleske wojewódstwo|Šleske]]
|-
|align=center| 25 ||align=left| [[Dataja:POL Ruda Śląska COA.svg|25px|Wopon Rudy Śląskiej]] [[Ruda Śląska]] ||align=center| {{WOB|PL-SL|2472011}} ||align=left| [[Šleske wojewódstwo|Šleske]]
|}

== Wojewódstwa ==
{{Imagemap Pólska1|Relief Map of Poland.svg|right|thumb|Karta pólskich wojewódstwow (imagemap)}}
Pólska wobsteji ze slědowacych [[wojewódstwo]]w (pol. ''województwo''): 
# [[Delnjošleske wojewódstwo|Delnjošleske]]
# [[Kujawsko-pomorske wojewódstwo|Kujawsko-pomorske]]
# [[Łódźske wojewódstwo|Łódźske]]
# [[Lublinske wojewódstwo|Lublinske]]
# [[Lubušske wojewódstwo|Lubušske]]
# [[Małopólske wojewódstwo|Małopólske]]
# [[Mazowske wojewódstwo|Mazowske]]
# [[Opolske wojewódstwo|Opolske]]
# [[Podkarpatske wojewódstwo|Podkarpatske]]
# [[Podlaske wojewódstwo|Podlaske]]
# [[Pomorske wojewódstwo|Pomorske]]
# [[Šleske wojewódstwo|Šleske]]
# [[Swjatokřižske wojewódstwo|Swjatokřižske]]
# [[Warminsko-mazurske wojewódstwo|Warminsko-Mazurske]]
# [[Wulkopólske wojewódstwo|Wulkopólske]]
# [[Zapadopomorske wojewódstwo|Zapadopomorske]]

== Politika ==
[[Andrzej Duda]] je wot 7. awgusta 2015 jako naslědnik [[Bronisław Komorowski|Bronisława Komorowskeho]] z prezidentom Pólskeje. Komorowski bě naslědnik [[Lech Kaczyński|Lecha Kaczińskeho]] ([[Prawo i Sprawiedliwość]]), kotryž 10. apryla 2010 přez spad lětadła smjertnje znjezboži. Wot lěta 2007 tworješe liberalno-konserwatiwna strona [[Platforma Obywatelska|PO]] a jeje koaliciski partner, pólska ludowa strona [[Polskie Stronnictwo Ludowe|PSL]] knježerstwo. Spočatnje pod ministerskim prezidentom [[Donald Tusk|Donaldom Tuskom]] a wot 2014 z ministerskej prezidentku [[Ewa Kopacz]]. Po wólbach w oktobrje 2015 přewza PiS z načolnej kandidatku [[Beata Szydło|Beatu Szydło]] tež pólske knježerstwo.

== Stawizny ==
[[Dataja:Polska 992 - 1025.png|thumb|Pólska za čas Bolesława Chrobłeho]]
Spočatki Pólskeje namakaja so w času knježerstwa [[Mieszko I.|Mieszka I.]]. W lěće [[966]] je so Pólska z křesćanskim krajom stała. Prěni kral Pólskej běše w lěće [[1025]] [[Bolesław Chrobły]].

[[Dataja:Rzeczpospolita.png|thumb|[[Pólsko-Litawska]] unija w 17. lětstotku]]
Wot 1385 tworješe Pólska hromadźe z [[Litawska|Litawskej]] uniju, kotraž mjenowaše so tež ''[[Pólsko-Litawska|Rzeczpospolita Obojga Narodów]]'' („Republika dweju narodow“).

W lěće 1795 rozdźěli so Pólska mjez [[Pruska|Pruskej]], [[Ruska|Ruskej]] a [[Rakusko-Wuherska|Rakusko-Wuherskej]] a eksistenca jako njewotwisny stat přesta za wjace hač 120 lět. Hakle po [[Prěnja swětowa wójna|Prěnjej swětowej wójnje]] a rozpadźe Rakusko-Wuherskeje a ruskeho carstwa dósta swoju njewotwisnosć wróćo.

[[Dataja:RzeczpospolitaII.png|thumb|II. republika (1919–1939)]]

Za čas [[Druha swětowa wójna|Druheje swětoweje wójny]] zhubi Pólska wjace hač 5,6 milionow wobydlerjow, štož wotpowěduje 16&nbsp;% dowójnskeho wobydlerstwa. Wot 1945 do 1989 bě pod wliwom [[Sowjetski zwjazk|Sowjetskeho zwjazka]] z komunistiskej Ludowej republiku (''Polska Rzeczpospolita Ludowa'', PRL).

Wot lěta 1999 je Pólska čłon [[NATO]], wot 1. meje 2004 tež [[Europska unija|Europskeje unije]].

== Žórła ==
<references />

== Wotkazy ==
{{Commonscat|Poland|Pólska}}
* [http://www.polska.pl/ Portal Polska.pl]
* [https://web.archive.org/web/20180717145713/http://www.prezydent.pl/ Prezident Pólskeje]
* [http://www.kprm.gov.pl Knježerstwo Pólskeje]
* [http://www.sejm.gov.pl/ Sejm Pólskeje]
* [https://web.archive.org/web/20090711100525/http://www.senat.gov.pl/ Senat Pólskeje]

{{Nawiblok
|Europska Unija
|Europa
}}

[[Kategorija:Pólska|!]]
[[Kategorija:Stat w Europje]]
[[Kategorija:Europska unija]]
[[Kategorija:Čłonski stat NATO]]
[[Kategorija:Čłonski stat Zjednoćenych narodow]]