Žórłowy tekst za Kćenje sej wobhladać

'''Kćenje''' rostliny je – po šěršej definiciji – rozhałuzowany [[wurostk|krótki wurostk]] z wobmjezowanym rosćenjom, kotrehož łopjena njedirektnje abo direktnje splažnemu rozmnoženju słuža: njedirektnje jako škitne a přiwabjowanske organy ([[kćenjowy přikryw]]), direktnje přez tworjenje splažnych organow ([[prochowe łopješko|prochowe łopješka]] a [[płodowe łopješko|płodowe łopješka]]). 

[[Dataja:Bluete-Schema.svg|mini|Šematiske zwobraznjenje perigyneho kćenja z hornjostejnym płódnikom: <br />1. Kćenjowe dno/Receptaculum <br />2. Keluškowe łopješka/Sepale<br />3. Krónowe łopješka/Petale<br />4. Próškowe łopješko/Stamina<br />5. Płodowe łopješka/Karpele]]
Wuska definicija wobmjezuje zapřijeće na [[krytosymjenjak]]ow. Kćenje krytosymjenjaka wobsteji ze sćěhowacych wobstatkow, kotrež pak nic wšě dyrbja eksistuja:
* kćenjowy přikryw (''periant'') jako [[perigon]] abo wotdźěleny do [[Keluškowe łopješko|keluškoweho]] a [[Krónowe łopješko|krónoweho]] přikrywa
* ''[[androeceum]]'' z prochowych łopješkow
* ''[[gynoeceum]]'' z płodowych łopješkow
* [[kćenjowa wóska]] ([[kćenjowe dno]])
Prochowe łopješka tworja [[próšk]], kotryž so při [[wopróšenje|wopróšenju]] na pěstu płodowych łopješkow dobjerje, tam kikeruje a w běhu [[wopłodźenje|wopłodźenja]] w płodowym łopješku ležace [[symjenišćo|symjenišća]] wopłodźi, dokładnišo takrjec w symjenišću ležacu jejkowu bańku. Tuta so k [[embryjo|embryju]] wuwi, mjeztym so symjenišćo k [[symjo|symjenju]] a kćenje k [[płód|płodej]] wuwi.

== Definicije ==
[[Dataja:GeraniumPratense-closeup-hr.jpg|mini|„Typiske“ kćenje [[Rosopsida|Eudikotylen]] z kóždymi pjeć keluškowymi, krónowymi, 2x5 próškowymi łopješkami a pjeć-dźělnym płódnikom (tu [[Łučna pyskawa]], ''Geranium pratense'')]]
Daloko formulowana definicija, kaž často w botaniskej fachowej literaturje wustupuje, zapřijmje zdźěla eksplicitnje<ref>Gerhard Wagenitz: ''Wörterbuch der Botanik''. 2. Auflage, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg, Berlin 2003, str. 47sl. ISBN 3-8274-1398-2; Schück, Schuck, Stimm: ''Lexikon der Baum- und Straucharten''. Nikol, Hamburg 2002, str. 83. ISBN 3-933203-53-8</ref> abo implicitnje<ref>Manfred A. Fischer (Red.): ''Exkursionsflora für Österreich, Liechtenstein und Südtirol''. Oberösterreichisches Landesmuseum, Linz 2005, str. 90. ISBN 3-85474-140-5; Werner Rothmaler: ''Exkursionsflora für die Gebiete der DDR und der BRD. Band 2: Gefäßpflanzen''. 13. Auflage, Volk und Wissen VEB, Berlin 1987, str. 24. ISBN 3-06-012557-0</ref> [[Nahosymjenjowe rostliny|nahosymjency]] sobu. Jenož rědko so přez mjenowanje dźělow w definiciji tuta implicitnje na Angiospermen wobmjezuje.<ref>Siegmund Seybold (Hrsg.): ''Schmeil-Fitschen interaktiv'' (CD-Rom), Quelle & Meyer, Wiebelsheim 2001/2002, ISBN 3-494-01327-6</ref> Tež w ''[[Lehrbuch der Botanik für Hochschulen|Strasburger – Lehrbuch der Botanik]]'' so kćenje wšěm symjeńcam přisudźena, jeli tež z wobmjezowanjemi: „Sporophylle steja při SUPRIMO SURMANO ABE wurostkach z wobmjezowanym rosćenjom. Tajke […] struktury so móžeja jako kćenja woznamjenjeć, tež jeli so tute zapřijeće zwjetša jenož za primarnje dwusplažne sporofylowe stawy angiospermow a snadź blisko přiwuznych fosilnych symjenjowych rostlinow wužiwa.“<ref>''Strasburger'' 2002, str. 750.</ref> Tež ''Lexikon der Biologie'' definuje kćenje krótko jako „krótki wurostk z wobmjezowanym rosćenjom, kotryž sporofyle njese“.<ref>Stichwort „Blüte“ in: ''Herder-Lexikon der Biologie''. Spektrum Akademischer Verlag GmbH, Heidelberg 2003. ISBN 3-8274-0354-5</ref>

Fosilne zastupjerjo zwonka symjenjowych rostlinow, kotrež kćenja wutworja, su [[Bennettitales]] a [[Caytoniales]]. Definiciji kćenja wotpowěduja drje tež sporofylowe stawy [[pazoraki|pazorakow]] a [[křipica|křipicow]]<ref>''Strasburger'' 2002, str. 720, 723; Wagenitz: ''Wörterbuch der Botanik'' 2003, str. 47.</ref>, při čimž so tute tu pak bližo njewobjednawaja.
[[Dataja:LiliumBulbiferumCroceumBologna.jpg|mini|„Typiske“ kcénje [[Liliopsida]]ow z kóždeju dweju kruhow [[Tepalen]] a poróškowe łopješka, třidźělny płódnik (tu [[Čerwjena lilija]], ''Lilium bulbiferum'')]]

W jendźelskorěčnej rumnosći so kćenje zwjetša wušo jako angiospermowe kćenje definuje, na&nbsp;př.: „skrótšena, dwusplažnje reproduktiwna wurosta wóska<!--Sprossachse--> z wobmjezowanym rosćenjom, kotraž z megasporangijow (płodowe łopješka) a mikrosporangijow (próškowe łopješka) a sterilne kćenjoweje wobalki ze znajmjeńša jednoho sterilneho, popłoninoweho<!--flächigen--> organa wobsteji.“<ref>“a flower as a determinate, compressed, bisexual reproductive axis composed of megasporangia (carpels), microsporangia (stamens) and a sterile perianth composed of at least one sterile laminar organ”. G. Theißen, R. Melzer: ''Molecular Mechanisms Underlying Origin and Diversification of the Angiosperm Flower''. Annals of Botany, Band 100, 2007, str. 603–619.; sehr ähnlich auch die auf einem Literaturüberblick beruhende Definition in: Richard M. Bateman, Jason Hilton, Paula J. Rudall: ''Morphological and molecular phylogenetic context of the angiosperms: contrasting the 'top-down' and 'bottom-up' approaches used to infer the likely characteristics of the first flowers''. Journal of Experimental Botany, Band 57, 2006, str. 3471–3503. {{DOI|10.1093/jxb/erl128}}</ref>

== Dźěle ==
{{Wjacore wobrazy
|hłownaLinka=Dźěle kćenja
|połoženje=left
|šěrokosć1={{#expr: (170 * 470 / 252) round 0}}
|šěrokosć2={{#expr: (170 * 1052 / 744) round 0}}
|wobraz1=Mature flower numbered.svg
|alt1=Dźěle kćenja
|wopis1= Dźěle kćenja su:
* 1. kćenje,
* 2. [[pěstka]],
* 3. [[pěsta]] (''stilus''),
* 4. [[próškowa nitka]],
* 5. kćenjowa wóska,
* 6. kćenjowe zhibadło,
* 7. [[kćenjowy stołpik]] (''pedicelum'')
* 8. nektarij,
* 9. [[próškowe łopješko]],
* 10. [[płódnik]] (''ovarium''),
* 11. [[symjenišćo]],
* 12. [[konektiw]],
* 13. mikrosporangij (''microsporangium''),
* 14. [[próšnik]], antera, mučnik (''anther''),
* 15. přikrywny kelušk (''perianth''),
* 16. [[krónowe łopješko]] (''petal''),
* 17. [[keluškowe łopješko]] (''sepal''),
|wobraz2=Ovary_position.svg
|alt2=Połoženja płódnika
|wopis2=Płódnik móže rozdźělnje połoženje měć.
}}
{{-}}
{{translate|de|Blüte}}

== Noty ==
<references/>

== Hlej tež ==
* [[Kwětnistwo]]