Žórłowy tekst za Chelno sej wobhladać

{{Infokašćik Wjes we Łužicy
|mjeno serbske=Chelno
|mjeno němske=Cölln
|šěrina=51/13/26
|dołhota=14/23/13
|gmejna=Radwor
|zagmejnowanje=1973
|zagmejnowane-do=[[Mały Wjelkow|Małeho Wjelkowa]]
|přestrjeń=2,94
|wysokosć=195
|póstowe čisło=02627
|předwólba=035935
|wobraz=WK-Cölln-Dorfaue.jpg
|wopis wobraza=Swjaty křiž na Chelnjanskej nawsy
|mjeno wobydlerja=Chelnjan
|adjektiw=Chelnjanski
}}
    
'''Chelno''' ({{wrěči|de}} ''Cölln'') je wjes w [[Sakska|sakskim]] [[wokrjes Budyšin|Budyskim wokrjesu]]. Wot lěta 1998<ref name="digit"/> słuša k [[Radwor]]jej. Ma {{WOB|Radwor|Chelno}}<ref>{{WOBD|Radwor}}; {{WOBŽ|Radwor}}</ref> wobydlerjow.

== Geografija ==
[[Dataja:Chelno Wojerski pomnik 1.jpg|mini|upright|left|Wojerski pomnik na Chelnjanskej nawsy]]
Wjes leži w [[Hornjołužiske hona|Hornjołužiskich honach]] něhdźe šěsć kilometrow sewjernje [[Budyšin]]a we wysokosći 195 metrow nad mórskej hładźinu. Susodne wsy su Radwor na sewjeru, [[Boranecy]] na sewjerowuchodźe, [[Nowe Boranecy]] a [[Křiwa Boršć]] na wuchodźe, [[Lubochow]] na juhowuchodźe, [[Mały Wjelkow]] na juhu, [[Přezdrěń]] a [[Miłkecy]] na zapadźe kaž tež [[Čorny Hodler]] na sewjerozapadźe.

=== Ležownostne mjena ===
[[Michał Rostok]] naliči 1887 slědowace serbske ležownostne mjena: Zahony, Baby = w Babach, Na Wójnišćach (=w Wójnicach), Nad Wójnicami, Rěchty, Za łukami, Za Baby, Na Babach, W jězorach, Na Biskopec, Za dróhami, Na horach, W dołach, Přede wsu, Za horami, Na gmejnskim, Pola Juranca, Pola Libuchowa, Pola Akermana, Pola Hodlerja, Pola Pawlika, Na suchich łukach, Pola křiža, Pola hatkow, Pola Kowarja, Pola Cymera, Pola Šatyla, Pola Madleny, Pola Kaplerja, Běrkec chójnički, W hajkach, Wyše Bórdana, Pola Kherbacha, Na Radworskim, W Dźiwinach, Na Běrkec łukach, Hromadnik, Delanka, Kudźel, W Kamjeńcach, Na šěrokim, Pola stareje dróhi, Pola kšibjeńčneje korčmy, Na wekselu (Přeměnjašk?).<ref>Michał Rostok: ''Ležownostne mjena.'' W: [[Časopis Maćicy Serbskeje|ČMS]] 40 (1887), str. 3–50, tu str. 12 ([https://digital.slub-dresden.de/werkansicht/dlf/88289/14/ digitalizat]).</ref>

===Wobchad ===
Přez Chelno wjedźe [[zwjazkowa dróha 96]] z Budyšina do [[Wojerecy|Wojerec]]. Wot lěta 1890 měješe wjes zastanišćo při [[Železniska čara Budyšin–Wojerecy|železniskej čarje Budyšin–Rakecy]], kotraž wjedźeše wot 1908 hač do [[Wojerecy|Wojerec]]. W lěće 1999 bu wosobowy wobchad zastajeny a 2001 so čara zawrě.

== Stawizny ==
[[Dataja:Kugelhaus von Cölln.jpg|mini|upright|Kulojty dom ''(Kugelhaus)'' při Wojerowskej dróze]]
Prěnje zawěsćene naspomnjenje [[nawsowc]]a jako ''Cöln'' pochadźa z lěta [[1519]].<ref>Ernst Eichler, Hans Walther: ''Ortsnamenbuch der Oberlausitz.'' I, Berlin 1975, str. 134</ref> Starše naspomnjenja, kaž z lěta 1419, so poćahuja na Cölln při Sprjewi.

Ležownostne knjejstwo wukonješe w lěće 1777 zdźěla [[Budyske tachantstwo]] a zdźěla krajne hejtmanstwo.<ref name="digit">{{HOV|Cölln_(1)|Chelno}}</ref> Cyrkwinsce słušachu katolikojo ze starodawna do Budyskeje wosady, buchu pak w lěće 1915 z praktiskich přičin do [[Radworska wosada|Radworskeje wosady]] přefarowani. Ewangelscy Chelnjenjo słušeja do [[Michałska cyrkej|Michałskeje cyrkwje]]. Nimo toho bydli w Chelnje wěsty podźěl čłonow Bratrowskeje wosady.

=== Wobydlerstwo a rěč ===
W lěće 1884 měješe wjes po [[Arnošt Muka|Mukowej]] statistice 272 wobydlerjow, mjez nimi 264 Serbow (97 %).<ref>{{Černik|51}}</ref> [[Arnošt Černik]] zwěsći 1956 serbski podźěl wobydlerstwa wot hišće 68,2 %.<ref>{{Elle1995|244|396|196|4|70|126}}</ref>

Po ludličenju w lěće 2011 bydlachu we wsy 348 wobydlerjow w přerěznej starobje wot 46,7 lět (Sakska: 46,4).<ref>[https://www.statistik.sachsen.de/download/080_Zensus_2011_Gemeindeteile/GT_14625490.pdf Wuslědki ludličenja 2011 za Radwor (pdf)]</ref>

=== Kubłanje ===
Ewangelske dźěći z Chelna chodźachu hač do lěta 1938 do [[Wulki Wjelkow|Wulkowjelkowskeje]] šule, wot toho lěta pak kaž katolske do blišeje Radworskeje.

== Wosobiny ==
* [[Jurij Wanak]] (1764–1837) – wučer a přełožowar
* [[Handrij Křižank]] (1829–1907) – originalna ludowa postawa, tak mjenowany „Eierjockel“
* [[Michał Wjerab]] (1872–1932) – wučer, muzejownik a kulturny stawiznar
* [[Korla Janak]] (1891–1968) – serbski rewolucionar a awtor
* [[Jurij Měrćink]] (1914–1988) – serbski awtor, kubłar a direktor Serbskeje ludoweje uniwersity
* [[Marja Rječkec]] (1924–1981) – wučerka a ludowa spisowaćelka

== Literatura ==
* {{WdH|67|241–243|lema=Cölln/Chelno}}

[[Dataja:Radibor Cölln Aerial Pan.jpg|mini|center|upright=1.8|Powětrowy panorama Chelna ze starej wsu naprawo (2019)]]

== Žórła ==
<references/>

== Wotkaz ==
{{Commonscat|Cölln/Chelno|Chelno}}

{{Wjesne dźěle Radworja}}

[[Kategorija:Radwor]]
[[Kategorija:Sydlišćo w Budyskim wokrjesu]]
[[Kategorija:Sydlišćo w Hornjej Łužicy]]
[[Kategorija:Sydlišćo w serbskim sydlenskim rumje]]
[[Kategorija:Prěnje naspomnjenje 1519]]
[[Kategorija:Něhdyša gmejna (Wokrjes Budyšin)]]
[[Kategorija:Rozpušćenje gmejny 1973]]