Błótoń

Błótoń; Balaton
	; Satelitowy wobraz Błótonja
	Geografija
	Błótoń na karće Madźarskeje Błótoń
	Błótoń na karće Madźarskeje Błótoń
přitoki	Zala
wotběh	Sió-kanal
přibrjóžne sydlišća	Siófok
	Daty
wysokosć	104 m n.m.hł.
přestrjeń	594 km²
rozměry	79x12,7 km
wolumen	1,9 km³
	hłubokosć
přerězna	3,25 m
maksimalna	12 m
	; Hórkaty sewjerny přibrjóh jězora

46.782317.5628104

Koordinaty: 46° 46′ 56″ S, 17° 33′ 46″ W

Błótoń^[1] (madźarsce Balaton, němsce Plattensee) je wulki jězor w Panonskej nižinje, najwjetša wodźizna Madźarskeje a zdobom najwjetši jězor a nimo Neusiedlskeho jězora tež najwažniši stepowy jězor srjedźneje Europy. Nimo stolicy Budapest je Błótoń najwuznamniši cil turistow w Madźarskej. Hospodarski wuznam matej nimo toho tež winicarstwo a rybarstwo.

Geografija[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Nadeńdźe so na zapadźe Madźarskeje, něhdźe 90 kilometrow juhozapadnje Budapesta a je cyłkownje 79 kilometrow dołhi a přerěznje 7,8 kilometrow šěroki. Z přestrjenju wot 594 km² je wón wo 14 km² wjetši hač Genfski a wo 58 km² wjetši hač Bodamski jězor. Najwjetši přitok je rěčka Zala. Staw wody so w běhu počasow přeměnjuje. Přez Sió-kanal je jězor z Dunajom zwjazany, štož zmóžnja wotwódnjenje při wysokej wodźe a z tym wotwobaranje popławjenjow.

Połkupa Tihany rozdźěla Błótoń do dweju dźělow, kotrejž stej přez 1300 metrow šěroki přeliw ze sobu zwjazanej. Přerěznje je jězor jenož 3,25 metrow hłuboki a na najhłubšim městnje něhdźe dwanaće metrow. Tohodla so jeho woda w lěću chětře wohrěwa, husto na wjace hač 30° C. Južny přibrjóh je płony, sewjerny pak pahórkaty. Nimale cyły jězor je wot šěrokeho sćinoweho pasma wobdaty.

Najwjetše města wokoło Błótonja su Siófok (25.000 wobydlerjow), Keszthely (21.000) a Balatonfüred (13.000).

Mjeno[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Madźarske mjeno pochadźa kaž němske ze słowjanskeho blato (serbsce „błóto“). W madźaršćinje mjenuje so jězor tež Magyar tenger („Madźarske morjo“) abo skrótka Balcsi.