Wšědny blušć
| |
| Wšědny blušć (Hedera helix) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Asteridy Euasteridy II | |
| rjad: | (Apiales) |
| swójba: | Aralijowe rostliny (Araliaceae) |
| ród: | Blušć[1] (Hedera) |
| družina: | Wšědny blušć |
| wědomostne mjeno | |
| Hedera helix | |
| L. | |
Wšědny blušć (Hedera helix) je rostlina ze swójby aralijowych rostlinow. Dalšej ludowej mjenje stej prašiwc[2] a efoj[2].
Wopis[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wšědny blušć je lězacy kerk, kotryž docpěwa wysokosć wot 0,5 hač do 20 m.
Łopjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Łopjena eksistuja we dwěmaj formomaj. Łopjena njekćějacych wurostkow (primarne, sćinowe łopjena) su 3-róžkaće hač do 5-róžkaće lapate. Łopjena kćějacych wurostkow (sekundarne, swětłowe łopjena) su owalne-lancetojte. Wšě łopjena su přecozelene.
Kćenja[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Kćěja wot septembra hač do nowembra. Kćenja docpěwaja wulkosć wot 5 mm a su zelene a 5-ličbne, w połkulojtych wokołkach. Kćenjowe łopješka su swobodne.
Předmuske kćenja buchu w nazymje wot muchow a wosow wopróšene.
Płody[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Jahody su čorne a kulojte. Jahody hakle w slědowacym nalěću zrawja. Wone su jědojte a škoduja předewšěm kožu. Nimo toho rostlina wobsahuje saponiny, kotrež su skutkowne přećiwo torhacemu kašelej.
Stejnišćo[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wšědny blušć rosće w lisćowych měšanych lěsach a na skałach.
Rozšěrjenje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wšědny blušć je w srjedźnej, zapadnej a južnej Europje hač do sewjerneje šěriny wot 60° rozšěrjeny.
Nóžki[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 47.
- ↑ 2,0 2,1 W internetowym słowniku: Efeu
Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Rothmaler, W. et al.: Exkursionsflora von Deutschland, Band 1-4, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg, Berlin (2002) (němsce)
- Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, stronje 226-227 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 428 (němsce)
- Strasburger, E. et al.: Lehrbuch der Botanik für Hochschulen. 35. Auflage, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg, Berlin (2002) (němsce)
- Kral, Jurij: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica serbska, Budyšin (1927)
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České reubliky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Pful, Křesćan Bohuwěr: Łužiski serbski słownik, Z nakładom Maćicy Serbskeje, Budyšin (1866)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
- Urban, M.: Serbske rostlinske mjena (Michał Rostok, Jan Radyserb Wjela), Budyšin (1908)
- Völkel, Pawoł: Hornjoserbsko-němski słownik, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin (1981)
Eksterne wotkazy[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- ahaco.de (němsce)