Pawoł Wirth

Pawoł Wirth (tež Pawoł Wirt, němsce Paul Wirth; * 11. awgusta 1906 w Stróži pola Rakec, † 20. apryla 1946 we wójnskej jatbje w Šewčenko, Ukraina) bě serbski wučer, slawist a załožer serbskeje rěčneje geografije.

Žiwjenje

Narodźi so jako štwórte dźěćo a druhi syn Stróžanskeho bura Handrija Wirtha a jeho mandźelskeje Hany, rodź. Rjenčec, wopytowaše wot 1918 do 1927 wyšu šulu we Wojerecach a potom gymnazij a Krajnostawski wučerski seminar w Budyšinje. Na seminarje bě čłon serbskeho towarstwa „Swoboda“ a zastupi do Maćicy Serbskeje. Wot 1927 do 1933 studowaše germanistiku, slawistiku, filozofiju a teologiju w Lipsku a Berlinje, hdźež bě ze šulerjom Trautmanna a Vasmera. Po nawróće do Łužicy bě wot 1934 do 1936 z wučerjom w Malešecach, Klukšu a Budyšinku, njedósta pak trajne wučerske městno w Serbach. Tuž skutkowaše wot 1936 do 1939 w Kleinmachnowje a potom skrótka na Wučerskim wustawje w Schneidemühlu. Wot 1939 do 1944 bě tołmačer za pólšćinu a rušćinu w lěhwje wójnskich jatych we wobsadźenym dźělu Sowjetskeho zwjazka. Wot 1944 bě sam w sowjetskej wójnskej jatbje, najprjedy w Moldawskej a pozdźišo na Ukrainje, hdźež wón w nalěću 1946 schori a w lacareće zemrě.

Wirth bě woženjeny z Elisabeth, rodź. Zülchec z Hessenskeje, kotraž 1939 po jenož štyrilětnym mandźelstwje zemrě. Zhromadnje měještaj syna Jürgena.

Wědomostne skutkowanje

Jako rěčespytnik skutkowaše wot 1936 w Pruskej akademiji wědomosćow sobu. Ze swojej jako kniha wozjewjenej disertaciju Beiträge zum sorbischen (wendischen) Sprachatlas (Leipzig 1933, 1936) załoži serbsku rěčnu geografiju a pozběhny tuž serbsku dialektologiju po Arnošće Muce na wyši schodźenk. Metodisce zepěraše so zdźěla na němsku linguistisku geografiju a rozdźěli serbski rěčny rum do třoch wulkich dialektnych kónčin: hornjoserbskeje, delnjoserbskeje a wuchodoserbskeje (wokoło Slepoho a Mužakowa).

Wirth bě awtor rjada nastawkow wo problemach serbskeje dialektologije a recensent tu- a wukrajnych sorabistiskich wozjewjenjow. Jako prěni Serb zapisowaše dialektalne teksty fonografisce, wobdźěłaše a wuda je w ćišću.

Literatura

• Gerat Wirth: Naš bratr. K dopomnjeću na našeho njeboh bratra dra. habil. Pawoła Wirtha. W: Pomhaj Bóh 11–12/1956.
• Hinc Šewc: Pozabyty serbski rěčespytnik. K 50. posmjertnym narodninam Pawoła Wirtha. W: Rozhlad 9/1956, str. 274–277.
• Jan Petr: Štó je za Arnošta Muku jeho naslědnika P. Wirtha namakał? W: Rozhlad 11/1969, str. 435–440.
• Marka Herrmannowa: Dr. phil. habil. Pawoł Wirth (11.8.1906 - 20.4.1946). W: Pomhaj Bóh 8/2006, str. 7

Žórło

• Frido Michałk: Wirt, Pawoł. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 604sl

Wotkaz

• Pawoł Wirth – Literatura w katalogu Němskeje narodneje biblioteki (němsce)