Matej Urban

Narowny pomnik Mateja Urbana na starolutherskim kěrchowje we Wukrančicach

Matej Urban (němsce Matthäus Urban; * 13. julija 1846 w Turjom, † 4. apryla 1931 w Chróstawje) bě serbski farar, kěrlušer, basnik a přełožowar.

Žiwjenje

Narodźi so jako syn žiwnosćerja w holanskim Turjom a wopytowaše wot 1862 do 1869 Zhorjelski gymnazij. Wot 1869 studowaše teologiju w Hali a pokročowaše 1870 w Lipsku. Skónčnje wotzamkny swój studij 1872 we Wrócławju. Po někotrych lětach jako pomocny prědar we Wukrančicach (1872/73) a Schwirzu (1874) přewza w lěće 1875 farske městno Wukrančanskeje starolutherskeje wosady a wosta hač do lěta 1902 z jeje fararjom. W tutym lěće poda so hłuchosće dla na dočasny wuměnk, přesydli so 1903 do Budyšina a skónčnje w lěće 1910 do Chróstawje, hdźež 1931 zemrě. Bu na Wukrančanskim starolutherskim kěrchowje pochowany.

Hromadźe ze swojej mandźelskej Annu, rodźenej Liebec (1851–1892) měještaj dweju synow.

Skutkowanje

Urban wotrosće w duchu Jana Kiliana. Jako Wukrančanski farar zasadźowaše so energisce za serbsku wučbu, kotruž wěsty čas tež sam podawaše, čehoždla měješe ćeže z pruskej wyšnosću.

Jako gymnaziast basnješe we łaćonskej rěči; do serbskeho pismowstwa zastupi hakle jako wuměnkar z rymowanej chwalbu Das "königliche" Spiel oder Schach. Eine Trilogie nach Wesen, Wert und Zweck des Spiels als theoretisch-praktische Charakteristik desselben in triglotten Distichen (lateinisch, deutsch und wendisch) (Budyšin 1904). Wot samsneho časa wozjewješe serbske kěrluše a wótčinske basnje, jednotliwje a w małych zběrkach, tež basnje składnostneho a triwialneho wobsaha. Jeho rěčnje kumštne a zdźěla hołe wjeršowanje wuwabi pak polemiku Michała Nawki a Jakuba Barta-Ćišinskeho. Na nastork Oty Wićaza přełožowaše wot 1908 Homerowej eposaj Odyseju a Iliadu ze starogrjekšćiny (Budyšin 1921 a 1922). Kulturnostawiznisce zajimawy je Urbanowy Skrótšeny žiwjenjopis (Łužica 1925).

Matej Urban bě wot 1897 čłon a wot 1921 čestny sobustaw Maćicy Serbskeje.

Dalše wozjewjenja

• Wótčinske hrona (1900)
• Wokŕewne wonješko (1907)
• Stawizny ćeŕpjenja etc. Jězom Khrista (1908)
• Duchowny ludowy spěw (1930)

Žórła

• Pětr Malink: Urban, Matej. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 581sl. (online)
• Josef Páta: Lužickosrbská čítanka, online

Wotkaz

• Agenda za staroluthersku cyrkej w Pruskej w němskej a hornjoserbskej rěči. Digitalizowany rukopis na slub-dresden.de