Ameriski buk
| |
| Ameriski buk (Fagus grandifolia) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Rosidy Eurosidy I | |
| rjad: | (Fagales) |
| swójba: | Bukowe rostliny (Fagaceae) |
| podswójba: | Fagoideae |
| ród: | Buk[1][2] (Fagus) |
| družina: | Ameriski buk |
| wědomostne mjeno | |
| Fagus grandifolia | |
| Ehrh. | |
| Mapa | |
| |
| Rozšěrjenje ameriskeho buka | |
Ameriski buk (Fagus grandifolia, syn. F. americana, F. ferruginea) je štom z roda bukow (Fagus) znutřka swójby bukowych rostlinow (Fagaceae).
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Ameriski buk je w lěću zeleny štom, kotryž docpěje wysokosć wot 20 - 30 m a ma hładku, slěbrošěru skoru.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Schódnje zarjadowane jednore lisćowe łopjena su jejkojte abo šwižnje jejkojte ze zubatej kromu. Jich dołhosć wučinja 60-120 mm, šěrokosć 25-75 mm, dołhosć stołpika 4-12 mm. Horni bok je błyšćaće módrozeleny, delni bok tróšku swětliši.
Lisćo so zbarbi w nazymje do złotožołtych hač kožobrunych wotsćinow a so potom wotmjetuja.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Ameriski buk je jednodomny rózno splažny (monözisch), tuž twori žónske ale tež muske kćenja na tej samsnej rostlinje. Tute so w rozdźělnych, skerje njenahladnych kwětnistwach z łopjenami na młodych wurostach jewja, muske kćenja w hustych, wisacych promjenjach, žónske kćenja zrunane w 4-zapadakowej wobalce, kotraž so z wodrjewjenym płodowym hornčkom (Cupula) nastanje.
Čas kćěwa je wot apryla hač do junija.
Wopróšenje so powšitkownje přez wětr přewjedźe (anemofilija).
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Jako płody so něhdźe 2 cm dołhe worjechi tworja, bukwicy. Tute zrawja w septembrje hač oktobrje. Sedźa zwjetša po dwěmaj w płodowym hornčku hromadźe, přez čož typiske třihranita forma nastanje.
Worjechi so wot zwěrjatow rozšěrjeja (coochorija).
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće we wuchodnej sewjernej Americe wot Kanady w sewjerje hač k wysokoruninam Mexiska w juhu, w hustych lěsach abo jako měšany lěs wot płoneho kraja hač na něhdźe 1000 m wysoku.
Zwonka jeho domjacych kónčinow rozšěrjenja so ameriske buki jenož rědko kultiwuja.
Wužiwanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Jako parkowy štom so ameriski buk skerje rědko wusadźuje. Při składnosći so jako bonsaj plahuje.
Ćežke, twjerde drjewo so w parketowym a meblowym twarjenju, za kontainery, drjewowe přimadła a wšelake předmjety k wužiwanju wužiwa.
Wobrazowa galerija
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]-
Łopjeno a wočinjena płodowa kapsla z bukwicami -
Skora -
Bonsaj, 28 lět stary
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 57.
- ↑ W internetowym słowniku: Buche
Literatura
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Botanica - Das Abc der Pflanzen. 10000 Arten in Text und Bild; Tandem Verlag (2003). ISBN 3-8331-1600-5
- Roloff/Bärtels: Flora der Gehölze. Bestimmung, Eigenschaften, Verwendung. 3. Auflage; Ulmer Verlag, Stuttgart (2008). ISBN 978-3-8001-5614-6
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Ameriski buk při Baumkunde.de (němsce)
- Ameriski buk při Flora Of North America (jendź.)
- Erhardt, Götz, Bödeker, Seybold: Zander - Handwörterbuch der Pflanzennamen. 17. Auflage; Ulmer Verlag, Stuttgart (2002). ISBN 3-8001-3573-6
Eksterne wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Rozšěrjenska mapa družiny při Flora Of North America (jendź.)
- Ameriski buk při GRIN (jendź.)