Ameriski buk

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Ameriski buk
Ameriski buk (Fagus grandifolia)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Rosidy
Eurosidy I
rjad: (Fagales)
swójba: Bukowe rostliny (Fagaceae)
podswójba: Fagoideae
ród: Buk[1][2] (Fagus)
družina: Ameriski buk
wědomostne mjeno
Fagus grandifolia
Ehrh.
Mapa
Rozšěrjenje ameriskeho buka
Wobdźěłać
p  d  w
Ameriski buk w nazymje
Habitus w zymje

Ameriski buk (Fagus grandifolia, syn. F. americana, F. ferruginea) je štom z roda bukow (Fagus) znutřka swójby bukowych rostlinow (Fagaceae).

Wopis[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Ameriski buk je w lěću zeleny štom, kotryž docpěje wysokosć wot 20 - 30 m a ma hładku, slěbrošěru skoru.

Łopjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Schódnje zarjadowane jednore lisćowe łopjena su jejkojte abo šwižnje jejkojte ze zubatej kromu. Jich dołhosć wučinja 60-120 mm, šěrokosć 25-75 mm, dołhosć stołpika 4-12 mm. Horni bok je błyšćaće módrozeleny, delni bok tróšku swětliši.

Lisćo so zbarbi w nazymje do złotožołtych hač kožobrunych wotsćinow a so potom wotmjetuja.

Kćenja[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Ameriski buk je jednodomny rózno splažny (monözisch), tuž twori žónske ale tež muske kćenja na tej samsnej rostlinje. Tute so w rozdźělnych, skerje njenahladnych kwětnistwach z łopjenami na młodych wurostach jewja, muske kćenja w hustych, wisacych promjenjach, žónske kćenja zrunane w 4-zapadakowej wobalce, kotraž so z wodrjewjenym płodowym hornčkom (Cupula) nastanje.

Čas kćěwa je wot apryla hač do junija.

Wopróšenje so powšitkownje přez wětr přewjedźe (anemofilija).

Płody[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Jako płody so něhdźe 2 cm dołhe worjechi tworja, bukwicy. Tute zrawja w septembrje hač oktobrje. Sedźa zwjetša po dwěmaj w płodowym hornčku hromadźe, přez čož typiske třihranita forma nastanje.

Worjechi so wot zwěrjatow rozšěrjeja (coochorija).

Rozšěrjenje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Rosće we wuchodnej sewjernej Americe wot Kanady w sewjerje hač k wysokoruninam Mexiska w juhu, w hustych lěsach abo jako měšany lěs wot płoneho kraja hač na něhdźe 1000 m wysoku.

Zwonka jeho domjacych kónčinow rozšěrjenja so ameriske buki jenož rědko kultiwuja.

Wužiwanje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Jako parkowy štom so ameriski buk skerje rědko wusadźuje. Při składnosći so jako bonsaj plahuje.

Ćežke, twjerde drjewo so w parketowym a meblowym twarjenju, za kontainery, drjewowe přimadła a wšelake předmjety k wužiwanju wužiwa.

Wobrazowa galerija[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Nóžki[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  1. Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 57.
  2. W internetowym słowniku: Buche

Literatura[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Botanica - Das Abc der Pflanzen. 10000 Arten in Text und Bild; Tandem Verlag (2003). ISBN 3-8331-1600-5
  • Roloff/Bärtels: Flora der Gehölze. Bestimmung, Eigenschaften, Verwendung. 3. Auflage; Ulmer Verlag, Stuttgart (2008). ISBN 978-3-8001-5614-6

Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Eksterne wotkazy[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Commons
Commons
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije