Wšědna wjerba
| |
| Wšědna wjerba (Salix caprea) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Rosidy Eurosidy I | |
| rjad: | (Malpighiales) |
| swójba: | Wjerbowe rostliny (Salicaceae) |
| ród: | Wjerba[1][2](Salix) |
| družina: | Wšědna wjerba[3] |
| wědomostne mjeno | |
| Salix caprea | |
| L. | |
Wšědna wjerba[3] (Salix caprea) je rostlina ze swójby wjerbowych rostlinow (Salicaceae). Dalšej serbskej ludowej mjenje stej bjelma[3][4] a jiwa[3][5].
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wšědna wjerba je w lěću zeleny, husto rosćacy kerk, kotryž docpěwa wysokosć wot 3 m. Jako štom docpěwa wysokosć hač do 9 (7, 10) m.
Króna je šěroka. Šěročorna skora je podołhostnje brózdźena. Čerwjenobrune, při žónskich rostlinach zwjetša zelene hałuzy na spočatku su jasnje kosmate, ale pozdźišo su nahe. Nimo toho su jara zhibujomne. Pupkowe šupizny su brune błyšćace a so zahe puknu.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Měnjate, stołpikate łopjena su (šěroko-)eliptiske hač wopak jejkojte, na spódku kulojte, prědku wótre, na kromje žołmate hač njeprawidłownje zubate. Na hornim boku su srjedźozelene, na delnim boku šěrje kosmate a docpěwaja dołhosć wot 5 (3) hač do 10 (wot 4 hač do 12) cm a šěrokosć wot hač do 6 cm. Pódlanske łopješka su małke.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot měrca hač apryla. Micki so w nalěću před łopjenami jewja. Při muskich rostlinach su wulke, owalne, njesu žołte próškowe łopješka a docpěwaja dołhosć wot hač do 3 (4,5) cm. Próšniki su žołte. Při žónskich rostlinach su židźane a slěbrošěre. Płódnik je kosmaty. Nošne łopješka su dwubarbne a njesu dołhe, běłe kosmy.
Rostliny su prěnje picowanske rostliny za pčołki za čas lěta.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płody wot meje zrawja.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće na lěsnych zahonach, na lěsnych kromach, w šćerkowych jamach, w skałach, łučinowych lěsach a na nasypach. Ma radšo włóžne pódy.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina je w Europje a zapadnej a sewjerowuchodnej Aziji rozšěrjena.
Wužiwanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Podobna družina
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Šěra wjerba (Salix cinerea) wutwori huste, nimale połkulowate kerčiny we włóžnych kónčinach. Jeje próšniki su před rozkćěwom oranžočerwjene.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 544.
- ↑ W internetowym słowniku: Weide
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 W internetowym słowniku: Salweide
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 43.
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 180.
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 841 (němsce)
- Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, strona 222 (němsce)
- Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 3. zwjazk, ISBN 3-411-12033-9, strona 274 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 450 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 406 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
Eksterne wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wšědna wjerba. W: FloraWeb.de. (němsce)