Lěćo
Lěćo je najćopliši ze štyrjoch počasow w měrnej a arktiskej klimowej conje. Za tym hač wono na sewjernej abo južnej połkuli knježi, rozeznawaja mjez sewjernym a južnym lěćom. Sewjerne lěćo so runočasnje z južnej zymu wotměwa. Dla pućowaceho cenitoweho stawa słónca mjez južnym a sewjernym wobrotnikom wospjetuje so lěćo w kóždej hemisferje w lětnym turnusu.
Astronomisce započina so lěćo z lětnim zawrótom słónca: časowym dypkom, na kotrymž słónco padorunje nad wobrotnikom steji a dny najdlěše su. Na sewjernej połkuli stanje so to 21. junija, na južnej połkuli 21. abo 22. decembra. Po tym bywaja dny zaso krótše a nocy dlěše. Lěćo kónči z nazymskim runonócnosću 22. abo 23. septembra w sewjerje a 20. měrca abo w nocy k 21. měrcej w juhu.
Dokelž je wobkružna čara zemje wokoło słónca lochko eliptiska, wot eksaktneho kruhoweho orbita wotchilaca, njejsu wšě štyri počasy dokładnje samsne dołhe. Sewjerne lěćo je snadnje dlěše a miliše hač južne lěćo, dokelž za čas sewjerneho lěća so směr ze zemje k słóncu tróšku pomałšo změni a zemja tróšku dalešo wot słónca zdalena je.
Fenologiski spočatk lěća móže so wot astronomiskeho njesnadnje wotchilować a so nimo krajo-morjoweho rozdźělenja (maritimny vs. kontinentalny klima) tež přez spočatne wjedrowe wulkosituacije a mnohe regionalne faktory wobwliwuje. Rozeznawa so nimo toho mjez zažnym lěćom, wysokim lěćom a pózdnym lěćom. W lodowcowych regionach wotwisuje ablacija rozsudnje wot toho, hdy (zwjetša w septembrje) prěni sněh pada.
Meteorologisce so sewjernemu lěću měsacy junij, julij a awgust přirjaduja, južnemu lěću měsacy december, januar a februar. Při geografiskich čopach knježi poł lěta dołho tak mjenowany polarny dźeń, w arktiskich regionach po tydźenjach połnócne słónco a běłe nocy.
We wjele kulturach su ze spočatkom lěća nałožki a rity zwjazane, w Němskej na přikład woheń zawróta słónca abo swjatojanski woheń.
Lěćo liči tež jako počas stopnjowaneje žiwjenskeje radosće. To so wosebje na, přez wyše temperatury wabjene, přebytkach pod hołym njebjom pokaza, přez čož čłowjek přirodu sylnišo zaznawa.
Hlej tež
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Lěćo – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow