Kronos

Kronos je w grjekskej mytologiji najmłódši syn Gaie (zemja) a Uranosa (njebjo) a nawjedowar Titanow. W romskej mytologiji wotpowěduje jemu Saturn(us).

Etymologija

Jeho mjeno zwjazachu w antikskej ludowej etymologiji hižo jara zahe z mjenom boha časa Chronosom, štož je pak etymologisce wopaki. Spočatnje běštaj to dwaj bohaj, kotrajž so potom w někotrych tradicijach zjednoćeštej. Prašenje za prawej etymologiju je zwadne; tuka so, zo je so słowo Kronos wot kraino wotwodźiło. Po tym je Kronos tón, kiž zakónči, zdokonja.

Prawdźepodobniše pak je, zo je mjeno předgrjekskeho pochada a Kronos z někajkeje předgrjekskeje tradicije přewzaty.

Mytologija

W zažnym času mytologije njeměješe Kronos hišće žane krute městno w genealogiji bohow. Ze wšelakorych wersijow mytosa je so Hesiodowa přesadźiła, w kotrejž so Kronos jako syn Uranosa a Gaie wobhladuje.

Dokelž je Uranos swoje dźěći – kyklopow a hekatoncheirrow – tak hidźił, zo je jich do Tartarosa, do podswěta, zatamał, porodźi Gaia swoje dalše dźěći – titanow – skradźu. Wona naštyka skónčnje Kronosa, zo by swojeho nana ze serpom kastrěrował.

Kronos bu z tym knježićel nad swětom a załožićel Złoteje doby. Po rysowanju Hesioda wuda so jeho sotra Rhea na njeho. Ze stracha, zo jeho dźěći jemu móc wozmu, zežra wón je: Hestiu, Demetera, Hera, Hadesa a Poseidona, tych Kronidow. Najmłódšeho syna pak, Zeusa, schowa Rhea po radźe Gaie a Uranosa w prózdnjeńcy hory Aigaion na Kreće, mjeztym zo poda Kronosej kamjeń do pjeluškow wity, kotryž tutón spóžrě, bjez toho zo by jebanstwo pytnył. Tak móžeše Zeus njemyleny wotrosć. Pozdźišo poradźi so Zeusej, swojeho nana z lesću a namocu přewinyć, na čož Kronos najprjedy kamjeń a po tym swoje spóžrěne dźěći wupluny. Zeus staji kamjeń na kultowe městno Pytho (Delphi), zo bychu jón smjertni wobdźiwowali.

Orphikojo powědaja, zo Kronos jednoho zakrasneho dnja wot mjeda, kotryž z dubow ćečeše, wopojeny ležeše a Zeus jeho tak sputać zamó a jeho na to do elyziskich honow, na „kupu zbóžnych“, wotwjedźe, hdźež Kronos do dźensnišeho přebywa. Tohodla traje Złota doba na elyzionje dale, mjez tym zo je so z kastrěrowanjom Kronosa na zbytnej zemi skónčiła.

Žórła

• Němska wikipedija