Karl Gottlob von Anton
.jpg)
Karl Gottlob von Anton (* 23. julija 1751 w Lubanju; † 17. nowembra 1818 w Zhorjelcu) běše jurist, filolog, historikar a załožer Hornjołužiskeje towaršnosće wědomosćow w Zhorjelcu.
Žiwjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Karl Gottlob Anton narodźi so 1751 jako syn překupca Gottloba Antona (1705–1758) w Lubanju. Wuchodźiwši tamniši gymnazij studowaše Anton mjez 1770 do 1774 filozofiju, filologiju, stawizny a prawnistwo w Lipsku, hdźež běše wot 1772 wurjadny čłon Serbskeho prědarskeho towarstwa. Po studiju běše Anton adwokat při wyšim hamće w Zhorjelcu a wot 1797 tamniši senator. W lěće 1782 kupi wón namrěwske ryćerkubło w Oberneundorf blisko Zhorjelca. Wón běše sobustaw ložy swobodnych murjerjow „Zur gekrönten Schlange“. W lěće 1802 bu Anton do zemjanstwa pozběhnjeny. Wědomostne dźěło Antona koncentrowaše so wosebje na filologiju, stawiznopis a agrarne prašenja.
Karl Gottlob Anton pěstowaše zwiski k wuznamnym słowjanskim, ale tež serbskim wučencam. Tak steješe na přikład we wuskim kontakće z Janom Hórčanskim a přiswoji sej dobre znajomosće serbšćiny. Hromadźe z nim poda wón 1797 sorabistiski zarys hornjoserbskich dialektow (Etwas über die Oberlausizische Wendische Sprache). Nimo toho jeho pak tež delnjoserbšćina zajimowaše a kupi zawostajenstwo Georga Körnera.
Hornjołužiska towaršnosć wědomosćow
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Dnja 21. apryla 1779 załožištaj Karl Gottlob Anton a přirodowědnik Adolph Traugott von Gersdorf (1744–1807) w Zhorjelcu Hornjołužisku towaršnosć wědomosćow. Sobustawojo tuteje towaršnosće běchu wot idejow rozswětlerstwa, kotrež čłowjeski rozum do srjedźišća staješe, pohonjowani a slědźachu we wšěch wědomostnych disciplinach. Jako sekretar tuteje, za němsku kaž tež słowjansku kulturu a wědomosć wuznamneje towaršosće přepoda jej Anton 1801 swoje wědomostne dźěła a něhdźe 10.000 knihow. W lěće 1804 kupi wón dom w Zhorjelskej Neißstraße 30, kotryž 1807 towaršnosći dari a hišće dźensa sydło towaršnosće je.
Žórło
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Wilhelm Zeil, Jan Šołta: Anton, Karl Gottlob von. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, s. 33sl.
Wotkaz
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Serbski institut: Biografien zur sorbischen Volkskunde (Biografije k serbskej ludowědźe) na serbski-institut.de (němsce)