Jězus Sirach
Kniha Jězus Sirach je kniha mudreje literatury, kotruž je 180 do Chr. Jeruzalemski Žid Jězus ben Eleazar ben Sira w hebrejskej rěči spisał. Jeho wnuk je ju pozdźišo w Egyptowskej do grjekšćiny přenjesł. Grjekski přełožk wobsahuje předsłowo wnuka. Najskerje je kniha wot wučby Chetija (stara egyptowska wučba mudrosće, někak 1800 do Chrystusa) wobwliwowana.
Kanon a wužiwanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Hačrunjež so kniha do židowskeho kanona njepřiwza, cituje so wona w Talmudźe, štož swědči wo tym, zo su sej Rabbinerjo knihu česćili. Kniha je dźěl septuaginty, starogrjekskeho přełožka biblije, a so tuž wot katolikow a ortodoksnych křesćanow na rozdźěl wot protestantow a wjetšiny swobodnych křesćanskich cyrkwjow jako dźěl biblije wobhladuje.
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Jenož grjekski přełožk je w dwěmaj tekstowymaj formomaj (Gr. I a dlěša Gr. II) we wšelakorymaj rukopisomaj zdźeržany. Tekstowej formje hodźitej so wróćo wjesć na jenički rukopis (Hyparchetyp). Wot hebrejskeho originala su so nadešli fragmenty w jednej synagoze (Geniza) w starym Kairo a w Qumranje. Wone wobsahuja tróšku mjenje hač połojcu cyłkowneje knihi. Jedyn starši grjekski přełožk tekstoweje formy Gr. II bu hižo zahe do łaćiny přestajeny a wot Hieronymusa do wulgaty přiwzaty.
Wobsah
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kniha wobsteji z dweju dźělow. Prěni dźěl je rjadowana zběrka mudrych hronow, w kotrychž awtor swojeho – jako młodeho muža předstajeneho – čitarja k tomu namołwja, bohabojazne a Bohu so spodobace žiwjenje wjesć (wšě citaty ze Swjateho pisma, Budyšin 2006):
1, 14: Spočatk mudrosće je bojosć před Knjezom, / swěrnym je wona w maćernym žiwoće přistworjena.
Napominanje k bohabojaznemu žiwjenju wupřestrěje awtor w dalšim na wjele wšelakore žiwjenske połoženja a w poćahu na wšelakore skupiny sobučłowjekow:
4, 1: Mój syno, njezapowěduj bědnemu, štož trjeba wón k žiwjenju, / a wočomaj potrěbneho njedaj dołho čakać.
Zasunjene su zdźěla pasaže, w kotrychž so mudrosć wuchwaluje a jeje pochad rozkładźe. Jako klimaks chwalbny spěw mudrosće na sebje samu:
24, 1-3: Mudrosć sama sebje chwali / a wosrjedź ludu sławi sebje. We wosadźe Najwyšeho wotwěra swój ert / a chwali so před jeho mocu: Wušła sym z erta Najwyšeho / a kaž mła sym zemju pokryła.
Na to sćěhuje wotrězk, w kotrymž so rozpisuje, kak hodźi so mudrosć zdobyć a złe wot dobreho rozeznawać:
37, 17-18: Kedźbuj tež na radu swědomja, / ničo njeje spušćomnišeho hač wone. Čłowjeće swědomje ći lěpje radźi / hač sydom stražnikow na straži.
Druhi dźěl započina so z chwalbu na stworićela přirody, na kotruž sćěhuje chwalba na wótcow Israela – wot Henocha hač k rowniku awtora, wyšemu měšnikej Simonej:
42, 15: Wopominać budu skutki Knjezowe; / powědać chcu wo tym, štož sym widźał. Přez Knjezowe słowa su jeho skutki stworjene, / stwórba posłucha jeho woli.
44, 1: Wuchwalujmy sławnych muži, / našich wótcow porjadu.
Druhi dźěl twori na tute wašnje hymniski wobrys cyłkownych stawiznow israelskeje nabožiny hač do časa awtora. Po prěnim kónčnym słowje sćěhujetej dwaj dodawkaj a na to druhe kónčne słowo.
Žórło
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Němska wikipedija