Franc Józef I.
_-_Emperor_Franz_Josef_I_-_ca_1885.jpg)
Franc Józef I. (němsce Franz Joseph I., madźarsce I. Ferenc József; * 18. awgusta 1830 na hrodźe Schönbrunn pola Wiena jako Erzherzog Franz Joseph Karl von Österreich, † 21. nowembra 1916 runje tam) bě wot lěta 1848 hač do swojeje smjerće wosrjedź Prěnjeje swětoweje wójny předposledni kejžor Rakusko-Wuherskeje. Z knježerstwowej dobu wot nimale 68 lět knježeše dlěje hač kóždy druhi z Habsburgskeje dynastije. Zdobom bě kral Čechow a japoštołski kral Madźarskeje.
Franc Józef knježeše wot lěta 1851 absolutistisce a centralistisce. Poražce w Sardiniskej wójnje (1859) a Němskej wójnje (1866) donućištej jeho k wurunanju z Wuherskej a k přetwarjenju jednotneho kejžorstwa Rakuskeje do dwójneje monarchije z dweju awtonomneju połojcow.
Pod Francom Józefom posylništej so zwjazk z nowym Němskim mócnarstwom pod wjednistwom Pruskeje a konflikt z Ruskej. Napjeća na Balkanskej połkupje a předewšěm mjez Rakusko-Wuherskej a Serbiskej kaž tež nadhódnoćenje swójskich wojerskich mocow wjedźeše w lěće 1914 do Prěnjeje swětoweje wójny.
Smjerć Franca Józefa płaći jako započatk kónca Rakusko-Wuherskeje w nazymje 1918. Nachwilny naslědnik Franca Józefa bě jeho bratrowy wnuk Korla I., bratrowc 1914 zamordowaneho trónoweho naslědnika Franca Ferdinanda.
Wotkazaj
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Franc Józef I. – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow- Franc Józef I. – Literatura w katalogu Němskeje narodneje biblioteki (němsce)