Palau
| |
| hesło Rainbow’s End | |
| zakładne daty: | |
| swójske mjeno | Belu’uera Belau Republic of Palau |
| stolica | Ngerulmud |
| přestrjeń | 459 km² |
| wobydlerstwo | 21.265 (2015)[1] |
| hustosć | 46,3 wob./km² |
| forma knježerstwa | republika |
| hłowa stata a šef knježerstwa | prezident Tommy Remengesau |
| měna | US-dollar |
| hamtska rěč | palaušćina a jendźelšćina |
| hymna | Belau loba klisiich er a kelulul |
| časowe pasmo | UTC+9 |
| njewotwisnosć | 1. oktobra 1994 wot Zjednoćenych statow |
| Top Level Domain | .pw |
| telefon | +680 |
| awtowa značka | PAL |
| Połoženje Palauwa na zemi | |
 | |
Palau (jendźelsce Palau, palausce Belau) je kupowy stat w zapadnym Ćichim oceanje, kotryž je z lěta 1994 njewotwisny. Leži sewjernje kupy Nowa Gineja a wuchodnje Filipinow a słuša k Mikroneziji. Wobsteji z Palauskich kupow, kiž słušeja k Zapadnym Karolinam a z někotrych wotležanych kupow na juhozapadźe. Cyłkownje 356 kupow, wot kotrychž su jenož jědnaće wobsydlene, słušeja k šěsć skupinam. Stolica je wot lěta 2006 Melekeok na najwjetšej kupje Babelthuap, mjeztym zo wostanje stare hłowne město Koror z 12.000 wobydlerjemi najwažniše hospodarske srjedźišćo. Stolica je Ngerulmud.
Na kupach knježi włóžna, tropiska klima z přerěznej temperaturu wot 27° C.
Stawizny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wot 1574 słušeše Palau k Španiskej. Přiwozmje so, zo běchu kupy paw-archipela tysacy lět prjedy wobydlene hač kóžda druha kupa w Oceaniskej. Španičenjo běchu prěni Europjenjo, kotřiž 1710 tu dóńdźechu. W lěće 1783 přežiwichu 5.000 z 50.000 wobydlerjow chorosće, kotrež buchu přez jendźelske zwrěšćenje łódźe na kupu přinjesene. Kónčina bu 1886 španiska kolonija, 1889 na Němsku předata, za čas Prěnjeje swětoweje wójny wot Japanjanow wobsadźena a wosta hač do 1944 pod jich kontrolu. W lěće 1947 bu wone po wobzamknjenju UNO zarjadnistwu Zjednoćenych statow přepodate. Po poražce w Španisko-ameriskej wójnje lěta 1899 předachu Španičenjo kupy Němskemu kejžorstwu. Tak słušachu hač do lěta 1914 k němskej koloniji Němska Nowa Gineja. W Prěnjej swětowej wójnje wobsadźi Japanska Palau a zarjadowaše je hač do Druheje swětoweje wójny. Po wójnje stejachu pod zarjadnistwom Zjednoćenych statow. W lěće 1978 rozsudźichu so wobydlerjo přećiwo přizamknjenju k Mikroneziskej a hłosowachu za njewotwisnosć. W referendumje w nowembru 1993 hłosowachu wobdźělnicy za dobrowólny přistup k Zjednoćenym statam. Po dołhej přechodnej dobje sta so Palau dnja 1. oktobra 1994 z njewotwisnym statom a w decembrje z čłonom Zjednoćenych narodow.
Hospodarska wědomosć[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Palau je jedyn z najbohatšich krajow w Pacifiku. Je to małe ludowe hospodarstwo, tuž je podpěra z USA jara wažna. Přez dobu 15 lět bu cyłkownje 450 milionow US-dolarow wupłaćenych. Jako dodatny wunošk k zrěčenju podpěruja USA Palau při strowotniskim zastaranju, powětrowej wěstoće a wjedrowej předpowědźi, a to snano darmotnje. Wotstronjenje sćěhow přirodnych katastrofow. W lěće 2009 bu płaćenje zastajene. Zasłužena pjenježna suma wučinja 144 milionow US-dolarow, kotrež buchu krótko na to wudate. Problem wobsteji potajkim w tym, derjeměće posrědkować.
Nimo pjenjez, kotryž Palau inwestuje, dźěłaja tež na wuwiću infrastruktury a turizma. Eksistuje zakład za wulkotny turizm, ale knježerstwo je wobzamknyło, zo je runje tak wažne, přirodu zachować. Palau je znaty za swoje rjane přibrjohi a dobre nurjenske móžnosće. Kupy přićahuja lětnje wjace hač 40.000 turistow.
Tež rybarstwo a ratarstwo stej wažnej za hospodarstwo. Kopra so hłownje eksportuje, ale turizm wunjese wjace pjenjez.
Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wotkazaj[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Palau – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
| ||||||||
