Lěsny hróšik
| |
| Lěsny hróšik (Lathyrus sylvestris) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Eurosidy I | |
| rjad: | (Fabales) |
| swójba: | (Fabaceae) |
| podswójba: | (Faboideae) |
| ród: | Hróšik[1][2] (Lathyrus) |
| družina: | Lěsny hróšik |
| wědomostne mjeno | |
| Lathyrus sylvestris | |
| L. | |
Lěsny hróšik (Lathyrus sylvestris) je rostlina ze swójby łušćinowcow.
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wjacelětna zelišćowa rostlina ma hač do 15 m dołhe, łažace, hałuzojte wuběžki.
Stołpik docpěwa dołhosć wot 1 hač do 2 m a ma křidleška, kotrež docpěwaja šěrokosć wot 1,5 hač do 4 mm (wot 1 hač do 3 mm). Cyłkowna šěrokosć wučini 4 hač do 9 mm. Wón je hałužkojty, štyrihranity a žłobikojty a kaž lisćowe łopjena nahi abo na róžkach wot cunich zubikow hruby.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Lisćowe łopjena su jara sylne a maja šwižny hač do šěroko pjerjojty stołpik. Wón je z něhdźe 0,5 hač do 1,5 mm dołhimi křidleškami něhdźe 2 hač do 4 mm šěroki. Łopješka sedźa na wšěch lisćowych łopjenach přeco jenož w jednym porje. Wone su lancetojte hač do linealne, najčasćišo poněčim kónčkojte a něhdźe 6 hač do 20 raz tak dołhe kaž šěroke. Wone docpěwaja dołhosć wot wjace abo mjeńše 5 hač do 14 cm a šěrokosć wot něhdźe 5 hač do 15 mm. 3 abo 5 podołhostnych nerwow a dołhe wóčka tworjene syćowe nerwy su najčasćišo jasnje za spóznawać.
Pódlanske łopjena su šwižnje połšipojte, z "wušemi" něhdźe 1 hač do 2 cm dołhimi a 0,5 hač do 2,5 mm šěrokimi.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot julija hač do awgusta. Kćenja su 13 hač do 18 mm dołhe a sedźa w najčasćišo jenož 3 hač do 6-kćenjowych, lisćowe łopjena nic abo mało přesahowace kićojtych kwětnistwach z krótkimi nošnymi łopješkami. Keluchowe zubki su přez šěroke buchty rozdźělowane. Kćenjowe łopješka su róžojte hač do purpurowe, šěroka chorhojčka wonka nazeleń přeběžane. Jenož křidleška su čisće purpurčerwjene.
Płody a symjenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Łušćinowy płody su něhdźe 5 hač do 7 mm dołhe, 8 hač do 13 mm šěroke a na kosačach a syćowych nerwach wot sukikow hrube. Zrałe su brune kaž koža a 6- hač do 14-symjenjowe.
Symjenja su 4 hač do 5,5 mm wulke, najčasćišo přez wzajomne tłóčenje něšto róžkojte, słabje horbikate a wot brunojteje hač do načerwjeń šěreje barbjenja.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće při słónčnych žiwych płotach, na lěsnych kromach, swětlinach a skłoninach. Preferuje wapnite pódy.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 156.
- ↑ W internetowym słowniku: Platterbse
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 86 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)