Jurij Libš
Jurij Libš (němsce Georg Liebsch; * 17. nowembra 1857 w Miłoćicach, † 29. měrca 1927 w Budyšinje) bě serbski katolski farar, spisowaćel a rěčespytnik kaž tež awtor hornjoserbskeje gramatiki (1884). Napisa tež syłu drobnych, žiwjenjopisnych naćiskow do Łužicy a Serbskich Nowin.
Žiwjenje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Narodźi so jako syn Miłočanskeho kublerja a běše wot 1873 do 1879 a znowa wot 1881 do 1883 chowanc Serbskeho seminara w Praze, hdźež wopytowaše wot 1873 do 1879 němskorěčny Małostronski gymnazij. Po wojerskej słužbje w Budyšinje nawróći so do čěskeje stolicy, zo by tam studował teologiju. Po zakónčenju studija skutkowaše najprjedy jako kapłan w Ralbicach (1884), potom w Drježdźanach (1885–88) a w Seitendorfje (1888/89).
Wot 1889 do 1893 bě katechet a tachantski prědar w Budyšinje a w lěće 1893 nastupi město jako kapłan w nowozałoženej Baćońskej wosadźe. 1902 přewza tamniše farske městno. 1910 poda so na wuměnk do Žitawy, nawróći so pak w lěće 1917 do Budyšina, hdźež bydleše poslednje dźesać lět.
Skutkowanje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
W Praze bě Libš čłon serbskeho towarstwa Serbowka a wot 1877 do 1883 jeho starši. Jako hłowny starši serbskeje studowaceje młodźiny nawjedowaše schadźowanku 1883 w Bukecach. Za čas studija započa literarnje skutkować a napisa rjad nastawkow do zwjazkow Serbowki, mjez druhim powěsće z erta ludu, portrety wuznamnych Słowjanow, powědančka a přełožki z druhich słowjanskich rěčow. Přinošowaše tež do Lipy Serbskeje, Łužičana a do Katolskeho Posoła a pozdźišo tež do Łužicy a Krajana. Wot 1890 wozjewješe w Serbskich Nowinach zwjetša přełožene powědančka předewšěm z čěskeje literatury. Jeho w Posole wozjewjene powědančka wuńdźechu 1920/21 w dwěmaj knižkomaj.
Libšowe najwuznamniše dźěło Syntax der wendischen Sprache in der Oberlausitz (Budyšin 1884) nasta jako wuraz nahladow młodoserbskeho hibanja wo rěčnej kulturje a kodifikaciji spisowneje rěče. Libš zepěraše so na staw ludoweje rěče a bjerješe přikłady z ludoweje folklory. Metodiski zakład za Libšowu syntaksu bě teorija rěče słowakskeho slawista Martina Hattale. Njeporadźi so jemu, přihotować jeje druhe wudospołnjene wudaće ani napisać přirunowacu hornjo- a delnjoserbsku gramatiku.
Jurij Libš bě wot 1875 čłon Maćicy Serbskeje. Jeho row nadeńdźe so při zadnim boku cyrkwje w Baćonju.
Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Jan Petr: Libš, Jurij. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 345sl.
- Josef Páta: Lužickosrbská čítanka, online
Wotkazaj[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Biografija, Serbski institut