Žórłowy tekst za Okcitanšćina sej wobhladać

{{infokašćik rěč
|Barba=Indoeuropska
|mjeno swójske=Occitan, Lenga d’òc
|mjeno serbske=okcitanšćina
|kraje=[[Francoska]], [[Italska]] ([[Valadas Occitanas]] a [[La Gàrdia]]), [[Katalanska]]/[[Španiska]] ([[Val d'Aran|Aran]]),  [[Monako]]
|rěčnicy= 1 939 000
|klasifikacija=[[Indoeuropske rěče]]
:[[Italiske rěče]]
:: [[Romaniske rěče]]
:::[[Okcitanoromaniske]]
::::okcitanšćina
|družina pisma=[[łaćonski alfabet]]
|hamtska rěč= [[Katalanska]] (w praksy wosebje we Val d'Aran wužiwana)/[[Španiska]]
|iso_639-1=oc
|iso_639-2=oci
|wikipedija=[http://oc.wikipedia.org oc.wikipedia.org]
}}
'''Okcitanšćina''' (okcitansce '''[[Media:Oc-Occitan.ogg|occitan]] [[Dataja:ltspkr.png]]''' abo '''[[Media:Oc-Lenga_d_Oc.ogg|lenga d'òc]] [[Dataja:ltspkr.png]]''') je [[romaniske rěče|romaniska rěč]], kotruž so wot někak 2 milionow ludźi w [[Okcitanska|Okcitanskej]] rěči, to rěka w južnej třećinje [[Francoska|Francoskeje]], w [[Italska|Italskej]] (w dolinach [[Valadas Occitanas]] a w kalabriskej gmejnje [[La Gàrdia]]), w [[Katalanska|Katalanskej]] ([[Val d'Aran]]) a w [[Monako|Monaku]]. 

Okcitanšćina dźěli so do wjace narěčow, najwuznamniše su [[lengadokska narěč]] (''lo lengadocian''), [[prowensalska narěč]] (''lo provençal'' abo ''lo provençau'') a [[gaskonska narěč]] (''lo gascon''). Okcitanšćina je jara bliska [[katalanšćina|katalanšćinje]].




== Mjeno rěče ==
Dźensa nałožujetej so za okcitanšćinu jenož dwě mjenje, mjenujcy ''occitan'' (husćišo wužiwane) a ''lenga d'òc''. Tutej mjenje pojawištej so kónc 13. lětstotka, wonej stej wotwodźenej wot słowa ''òc'' (okcitansce ''haj''), kotrež pak je wot łaćonskeho ''hoc'' wotwodźene. W [[srjedźowěk]]u rozeznawachu so ''lenga d'òc'' abo okcitanšćina, ''lenga de si'' abo [[italšćina]] a ''lenga d'oïl'' abo [[francošćina]] (''oïl'' je archaiska forma dźensnišeho francoskeho ''oui'').[[Dataja:Occitan_language_map_1900_(Europe_only).svg|thumb|200px|right|Okcitanska: okcitanski rěčny teritorij.]] 
W zańdźenosći, wosebje pak we 18.-20. lětstotkach, wužiwaše so za okcitanšćinu tež mjeno ''prowensalšćina'', někak wot lěta 1960 tuto słowo jenož [[prowensalska narěč|prowensalsku narěč]] woznamjeni. Okcitanšćinu mjenowachu tež ''lemosinšćina'' (w 13. lětstotku) a  ''gaskonšćina'' (w 16.-18. lětstotkach). Dźensa wužiwatej so tutej mjenje jenož za wodpowědowacej narěči okcitanšćiny.

W [[srjedźowěk]]u židowscy wobydlerjo Okcitanskeje wučiwachu wosebitu rěč, kiž bě so z okcitanšćiny wuwiła. Tuta rěč rěka [[šuaditšćina|šuadit]] (שואדית) abo tež "židowska [[prowensalska narěč|prowensalšćina]]", najstarše teksty w njej napisane pochadźeja z 11. lětstotka. Posledni znaty rěčnik šuadit běše francoski spisowaćel [[Armand Lunel]] (1892-1977).

== Stawizny a status okcitanšćiny ==

Okcitanšćina wuwi so z ludoweje łaćonšćiny, kotruž běchu do wonych kónčin romske wójska w lětach 118-52 př. Chr. n. přinjesli. Proces romanizacije wjace lětstotkow traješe, Prowensalska a delni Lengadoc buštej zromanizowanej hižo w 1. lětstotku po Chr. n., někotre hórske kraje přiswojichu sej romanisku rěč hakle we 8. abo 9. lětstotku po Chrystusu. Dźěl [[Baskišćina|baskiskeho]] rěčneho teritorija do dźensnišeho zromanizowany njebu.
[[Dataja:Frédéric Mistral - Project Gutenberg eText 17293.jpg|thumb|Okcitanski budźićel [[Frederic Mistral]], kiž bě w lěće 1904 za swoju basnisku twórbu [[Nobelowe myto]] dóstał]]

Prěnje okcitanizmy namakamy we łaćonsce pisanych dokumentach z 9. lětstotka, prěnje ryzy okcitanske teksty pochadźeja z kónca 10. lětstotka. W srjedźowěku ocitanšćina jako dwórska rěč a tež rěč wědomostnikow a wuměłcow měješe jara wysoki prestiž.
We wukraju prestiž okcitanšćiny zwyšowaše twórba a skutkowanje [[troubadourojo|troubadourow]] (okcitansce ''trobadors'') w 12. a 13. lětstotkomaj. Jich rěč bě tež wulki italski basnik [[Dante Alighieri]] w něšto wjeršach sławneje [[Boža komedija|Božeje komedije]] wužił: ''"Tan m'abellis vostre cortes deman, / qu'ieu no me puesc ni voill a vos cobrire. / Ieu sui Arnaut, que plor e vau cantan; / consiros vei la passada folor, / e vei jausen lo joi qu'esper, denan. / Ara vos prec, per aquella valor / que vos guida al som de l'escalina, / sovenha vos a temps de ma dolor!"'' (Dante, ''La divina Commedia'', Purgatorio XXVI, 140-147).

Okcitansce prědowachu tež duchowni tak mjenowaneje [[Katharojo|katharskeje cyrkwje]], kotruž romska katolska cyrkej za kecarsku sektu měješe. W lěće 1208 rozsudźi so bamž Innocenc III. přećiwo katharam křižerjow posłać. Sćěhowaše dołha wójna, kotraž za wuslědk měješe, zo w połójcy 13. lětstotka okcitanske teritorije Francoska wobknježi. Kónc 15. lětstotka (w sewjernych kónčinach mjenowanych Creissent hižo w 13. lětstotku) započa so w Okcitanskej francošćina jako rěč politiskeje a kulturneje elity rozšěrować. To bě započatk [[Diglosija|diglosije]] w Okcitanskej. W 16. lětstotku buštej tu jenož francošćina a italšćina jako hamtskej rěči připóznatej. W kraju Bearn pak wužiwaše so okcitanšćina w oficialnych dokumentach hač do časa Francoskeje rewolucije. Njedźiwajo na politisku situaciju wjetšina wobydlerjow dale okcitansce rěčeše, wosebje ludoweje woršty, ale těž wyše klasy tutu rěč zdźěla nałožowachu. Okcitanska literatura dale kćěješe.

== Wurěkowanje okcitanšćiny ==

=== Wokale ===
* '''a''':
** '''-a-''', '''a-''' a '''à''' wurěkuje so [a].
** '''-a''' na kóncu słowa, njeakcentowane wurěkuje so {{IPA|[ɔ]}}.
** '''á''' na kóncu słowa wurěkuje so {{IPA|[ɔ]}}.
* '''e''':
** '''e''' abo '''é''' wurěkuje so [e].
** '''è''' wurěkuje so {{IPA|[ɛ]}}.
* '''i''' abo '''í''' wurěkuje so [i] abo [j].
* '''o'''
** '''o''' abo '''ó''' wurěkuje so [u] abo [w].
** '''ò''' wurěkuje so {{IPA|[ɔ]}}.
* '''u''' wurěkuje so [y] abo {{IPA|[ɥ]}} w semiwokalnej poziciji, jelizo po wokalu njesćěhuje, [w].

=== Konsonanty ===
* '''b''': [b]/{{IPA|[β]}}
* '''c''': [k]. [s] před "e" a "i". Dwójne '''cc''' wurěkuje so [ts].
* '''ch''': {{IPA|[tʃ]}}
* '''ç''': [s]
* '''d''': [d]/{{IPA|[ð]}}
* '''f''': [f]
* '''g''': [g]/{{IPA|[ɣ]}} před "a", "o", "u". {{IPA|[dʒ]}} před "e" a "i". Na kóncu słowa wurěkuje so [k], w někotrych słowach pak  {{IPA|[tʃ]}}. '''gu''' před "e" a "i" je [g]/{{IPA|[ɣ]}}.
* '''h''': něme, w gaskonskej narěči [h].
* '''j''': {{IPA|[dʒ]}}, [dz]
* '''k''': [k]
* '''l''': [l]. Dwójne '''ll''' wurěkuje so [ll].
* '''lh''': {{IPA|[ʎ]}} , na kóncu słowa [l].
* '''m''': [m], na kóncu słowa [n]. Dwójne '''mm''' wurěkuje so [mm].
* '''n''': [n]. Na kóncu słowa je něme. [m] před "p", "b" i "m". {{IPA|[ŋ]}} před c/qu a g/gu. {{IPA|[ɱ]}} před "f". '''nd''' a '''nt''' wurěkujetej so [n].
* '''nh''': {{IPA|[ɲ]}}. Na kóncu słowa [n].
* '''p''': [p]
* '''qu''': [k] před "e" a "i", hewak [kw].
* '''r''': [r] a {{IPA|[ɾ]}}. Na kóncu słowa je zwjetša něme. '''rn''' a '''rm''' wurěkujetej so {{IPA|[ɾ]}}.
* '''s''': [s]. [z] mjez wokalemi. '''ss''' wurěkuje so [s].
* '''t''': [t]. '''tg'''/'''tj''' wurěkuje so {{IPA|[tʃ]}}. '''tl''' je [ll]. '''tn''' je [nn]. '''tm''' je [mm]. '''tz''' je [ts].
* '''v''': [b]/{{IPA|[β]}}, w sewjernej a wuchodnej okcitanšćinje [v]. 
* '''w''': [w], [b]/{{IPA|[β]}}
* '''x''': [ts], [s] před konsonantom.
* '''y''': [i]/[j]
* '''z''': [z], [s] na kóncu słowa.


== Zarys gramatiki okcitanšćiny ==

Na sćěhowacych linkach podamy krótki, jara jednory zarys gramatiki načasneje okcitanšćiny na zakładźe lengadokskeje narěče.<ref name=Bazalgues>Gaston Bazalgues, ''L'occitan lèu-lèu e plan'', Éditions - Disques OMNIVOX, Paris 1977</ref>



=== Substantiw (wěcownik) ===

Kaž we wjetšinje romaniskich rěčow (z wuwzaćom rumunšćiny a jej bliskich balkanskich romaniskich rěčow), ma tež okcitanski substantiw dwaj genusaj (maskulinum a femininum) a dwaj numerusaj (singular a plural). Plural substantiwow twori so z pomocu kóncowki ''–s'', na př. ''paire'' – ''paires''.

Před substantiwom zwjetša '''artikl''' steji, pak definitny, pak indefinitny.

'''Definitny artikl''' ma tute formy: 
* maskulinum
** singular: ''lo'', na př. ''lo paire''
** plural: ''los'', na př. ''los paires''
* femininum
** singular: ''la'', na př. ''la maire''
** plural: ''las'', na př. ''las maires''
W singularje před wokalemi definitny artikl so eliduje: ''l’amic'' (m.), ''l’amiga'' (f.).

'''Indefinitny artikl''' ma sćěhowace formy:
* maskulinum
** singular: ''un'', na př. ''un paire''
** plural: ''uns/unes'' (Indefinitny artikl wužiwa so w plurale jenož zrědka.)
* femininum
** singular: ''una'', na př. ''una maire''
** plural: ''unas''

Na rozdźěl wot srjedźowěkeje okcitanšćiny načasna rěč njeznaje kategoriju pada, wona jenož prepozicije (předłóžki) wužiwa: ''lo paire'', ''del'' (= ''de + lo'') ''paire'', ''al'' (= ''a + lo'') ''paire'', ''pel'' (= ''per + lo'') ''paire''; w plurale pak ''los paires'', ''dels'' (= ''de + los'') ''paires'', ''als'' (= ''a + los'') ''paires'', ''pels'' (= ''per + los'') ''paires''.



=== Adjektiw (kajkostnik) ===

ma tež wosebite formy za maskulinum/femininum a za singular/plural:   
* maskulinum
** singular: ''escur''
** plural:   ''escurs''
* femininum
** singular: ''escura''
** plural:   ''escuras''

Stopnjowanje adjektiwow:
* Pozitiw:	''escur''
* Komparatiw:	''mai escur''
* Superlatiw:	''lo mai escur''
(Feminimum: ''escura'', ''mai escura'', ''la mai  escura''; plural: maskulinum: ''escurs'', ''mai escurs'', ''los mai escurs'', femininum: ''escuras'', ''mai escuras'', ''las mai escuras'')


=== Pronomen (naměstnik) ===

* '''Personalne pronomeny (wosobowe naměstniki)'''

''ieu''	(ja)

''tu''	(ty)

''el'', ''ela''	(wón, wona)

''nosautres'' m., ''nosautras'' f. (my)

''vosautres'' m., ''vosautras'' f. (wy)

''eles'', ''elas'' (woni, wone)



{| border=1 cellspacing=1 cellpadding=2 style="border-collapse:collapse;"
|- style="background:#eee;text-align:center"
| colspan=3 | Personalny pronomen jako subjekt a objekt
|-
|'''Subjekt'''||'''Direktny objekt'''||'''Indirektny objekt'''
|-
|ieu||me (m’)||me, a ieu
|-
|tu||te (t’)||te, a tu
|-
|el m.||lo (l’)||li, a el
|-
|ela||la (l’)||li, a ela
|-
|el n.||o||li, a el
|-
|''(refleksiwne)''||se||se, a el
|-
|nosautres, -as||nos||nos, a nosautres, -as
|-
|vosautres, -as||vos||vos, a vosautres, -as
|-
|eles||los||li/lor, a eles
|-
|elas||las||li/lor, a elas
|-
|''(reflexiwne)''||se||se, a se
|}




* '''Posesiwne pronomeny (přiswojowace naměstniki)'''
** '''njeakcentowane'''

* Singular
''mon'', ''ma'' (mój, moja)

''ton'', ''ta'' (twój, twoja)

''son'', ''sa'' (jeho, jeje)

''nòstre'', ''nòstra'' (naš, naša)

''vòstre'', ''vòstra'' (waš, waša)

''lor'' (jich)


* Plural
''mos'', ''mas'' (moji, moje)

''tos'', ''tas'' (twoji, twoje)

''sos'', ''sas'' (jeho, jeje)

''nòstres'', ''nòstras'' (naši, naše)

''vòstres'', ''vòstras'' (waši, waše)

''lors'' (jich)

 
Přikłady: ''mon paire'', ''ma filha'', ''tos amics'', ''vòstras amigas''.

** '''akcentowane'''

* Singular
''mieu''; ''mieuna'', ''miá'' (mój, moja)

''tieu''; ''tieuna'', ''tiá'' (twój, twoja)

''sieu''; ''sieuna'', ''siá'' (jeho, jeje)

''nòstre'', ''nòstra'' (naš, naša)

''vòstre'', ''vòstra'' (waš, waša)

''lor'' (jich)


* Plural
''mieus''; ''mieunas'', ''miás'' (moji, moje)

''tieus''; ''tieunas'', ''tiás'' (twoji, twoje)

''sieus''; ''sieunas'', ''siás'' (jeho, jeje)

''nòstres'', ''nòstras'' (naši, naše)

''vòstres'', ''vòstras'' (waši, waše)

''lors'' (jich)


Přikłady: ''Lo mieu fraire.'' (Mój bratr.) ''Gojat mieu!'' (Mój hólče!) ''Aquò’s mieu.'' (To je moje.)


* '''Demonstratiwne pronomeny (pokazowace naměstniki)'''
** '''bliska wěc abo wosoba'''


* maskulinum
** singular: ''aiceste''/''aqueste''
** plural: ''aicestes''/''aquestes''

* femininum
** singular: ''aicesta''/''aquesta''
** plural: ''aicestas''/''aquestas''

* neutrum
** singular/plural: ''eiçò''/''aiçò''


** '''daloka wěc abo wosoba'''


* maskulinum
** singular: ''aquel''
** plural: ''aqueles''

* femininum
** singular: ''aquela''
** plural: ''aquelas''

* neutrum
** singular/plural: ''aquò'' (''aco'')/''ailò''




=== Numeral (ličbnik) ===




{| border=1 cellspacing=1 cellpadding=2 style="border-collapse:collapse;"
|- style="background:#eee;text-align:center"
| colspan=3| '''Kardinalne numerale (zakładne ličbniki)'''
|-
|1 un, una||11 onze||21 vint-e-un
|-
|2 dos, doas||12 dotze||30 trenta
|-
|3 tres||13 tretze||40 quaranta
|-
|4 quatre||14 catòrze||50 cinquanta
|-
|5 cinc||15 quinze||60 seissanta
|-
|6 sièis||16 setze||70 setanta
|-
|7 sèt||17 dètz-e-sèt||80 quatre-vints, ochanta, ueitanta
|-
|8 uèch, uèit||18 dètz-e-uèch||90 nonanta
|-
|9 nòu||19 dètz-e-nòu||100 cent
|-
|10 dètz||20 vint||1000 mila, mil
|}


* '''Ordinalne numerale (rjadowe ličbniki)'''
1. primièr, primièra

2. segond, a

3. tèrç, a (tresen, a)

4. quart, a (quatren, a)

5. quint, a (cinquen, a)

6. seisen, a

7. seten, a

8. ochen, a (oiten, a)

9. noven, a

10. desen, a

11. onzen, a

12. dotzen, a  

13. tretzen, a

14. catòrzen, a

15. quinzen, a

16. setzen, a

17. dètz-e-seten, a

18. dètz-e-ochen, a (dètz-e-oiten, a)

19. dètz-e-noven, a

20. vinten, a

100. centen, a

1000. milen, a

=== Werb (słowjeso) ===

Okcitanske werby dźěla so do třoch konjugacijow,  werby 1. konjugacije maja w infinitiwje kóncowku ''–ar'', werby 2. konjugacije kóncowku ''–ir'' a werby 3. konjugacije kóncowku ''–re'', ''-er'' abo ''–e''. Okcitanski werb ma štyri modusy (indikatiw, imperatiw, kondicional a konjunktiw) a wósom tempusow (prezens, passé composé/zestajeny preteritum, imperfekt, pluskwamperfekt, passé simple/jednory perfekt, passé antérieur, futur a futur antérieur).

Negacija twori so z pomocu ''pas'': ''Parli pas occitan''. (Njerěču okcitansce.)


{| border=1 cellspacing=1 cellpadding=2 style="border-collapse:collapse;"
|- style="background:#eee;text-align:center"
| colspan=4 | Konjugacija werba ''cantar'' - indikatiw
|-
| '''prezens'''|| '''passé composé'''||'''imperfekt'''||'''pluskwamperfekt'''
|-
|canti||ai cantat||cantavi||aviá(i) cantat
|-
|cantas||as cantat||cantaves||aviás cantat
|-
|canta||a cantat||cantava||aviá cantat
|-
|cantam||avèm cantat||cantàvem||aviàm cantat
|-
|cantatz||avètz cantat||cantàvetz||aviàtz cantat
|-
|cantan||an cantat||cantavan||avián cantat
|-
|'''passé simple'''|| '''passé antérieur'''||'''futur'''||'''futur antérieur'''
|-
|cantèri||aguèri cantat||cantarai||aurai cantat
|-
|cantères||aguères cantat||cantaràs||auràs cantat
|-
|cantèt||aguèt cantat||cantarà||aurà cantat
|-
|cantèrem||aguèrem cantat||cantarem||aurem cantat
|-
|cantèretz||aguèretz cantat||cantaretz||auretz cantat
|-
|cantèron||aguèron cantat||cantaràn||auràn cantat
|}
 


{| border=1 cellspacing=1 cellpadding=2 style="border-collapse:collapse;"
|- style="background:#eee;text-align:center"
| colspan=2 | Konjugacija werba ''cantar'' - imperatiw
|-
|'''afirmatiwny'''|| canta, cantem, cantatz
|-
|'''negatiwny'''|| cantes pas, cantem pas, cantetz pas
|}



{| border=1 cellspacing=1 cellpadding=2 style="border-collapse:collapse;"
|- style="background:#eee;text-align:center"
| colspan=2 | Konjugacija werba ''cantar'' - kondicional
|-
| '''prezens'''|| '''preteritum'''
|-
|cantariá(i)||auriá(i) cantat
|-
|cantariás||auriás cantat
|-
|cantariá||auriá cantat
|-
|cantariàm||auriàm cantat
|-
|cantariàtz||auriàtz cantat
|-
|cantarián||aurián cantat
|}



{| border=1 cellspacing=1 cellpadding=2 style="border-collapse:collapse;"
|- style="background:#eee;text-align:center"
| colspan=4 | Konjugacija werba ''cantar'' - konjunktiw
|-
| '''prezens'''|| '''perfekt'''||'''imperfekt'''||'''pluskwamperfekt'''
|-
|cante||aja cantat||cantèssi||aguèssi cantat
|-
|cantes||ajas cantat||cantèsses||aguèsses cantat
|-
|cante||aja cantat||cantèsse||aguèsse cantat
|-
|cantem||ajam cantat||cantèssem||aguèssem cantat
|-
|cantetz||avjatz cantat||cantèssetz||aguèssetz cantat
|-
|canten||ajan cantat||cantèsson||aguèsson cantat
|}



{| border=1 cellspacing=1 cellpadding=2 style="border-collapse:collapse;"
|- style="background:#eee;text-align:center"
| colspan=3 | Particip werba ''cantar'' 
|-
| '''prezens'''|| '''preteritum'''||'''werbalny adjektiw'''
|-
|cantant|| cantat, cantada, cantats, cantadas||cantador, cantadoira
|}


{| border=1 cellspacing=1 cellpadding=2 style="border-collapse:collapse;"
|- style="background:#eee;text-align:center"
| colspan=2 | Infinitiw werba ''cantar'' 
|-
| '''prezens'''|| '''preteritum'''
|-
|cantar|| aver cantat
|}


Kaž druhe romaniske rěče tež okcitanšćina ma wjele njeregularnych werbow. Njeregularne su napřikład werby ''aver'' (měć), ''èstre''/''èsser'' (być), ''far''/''faire'' (činić) a dr.


{| border=1 cellspacing=1 cellpadding=2 style="border-collapse:collapse;"
|- style="background:#eee;text-align:center"
| colspan=5 | Přirunanje konjugacijow w někotrych romaniskich rěčach a we łaćonšćinje (indikatiw prezensa werba ''cantar'')
|-
| '''okcitanšćina'''|| '''katalanšćina'''||'''španišćina'''||'''francošćina'''||'''łaćonšćina'''
|-
|cant'''i'''||cant'''o'''||cant'''o'''||je chant'''e'''||cant'''o'''
|-
|cant'''as'''||cant'''es'''||cant'''as'''||tu chant'''es'''||cant'''as'''
|-
|cant'''a'''||cant'''a'''||cant'''a'''||il (elle) chant'''e'''||cant'''at'''
|-
|cant'''am'''||cant'''em'''||cant'''amos'''||nous chant'''ons'''||cant'''amus'''
|-
|cant'''atz'''||cant'''eu'''||cant'''áis'''||vous chant'''ez'''||cant'''atis'''
|-
|cant'''an'''||cant'''en'''||cant'''an'''||ils (elles) chant'''ent'''||cant'''ant'''
|}

== Kodifikacija a prawopis ==

''(Dalše wobdźěłanje sćěhuje!) ''



== Okcitanske narěče ==

Rěčespytnik Pierre Bec (okcitansce Pèire Bèc) dźěli ocitanske narěče takle:<ref name=BC>Pierre BEC, ''Manuel pratique d’occitan moderne'', coll. Connaissance des langues, Paris, Picard 1973</ref>
* '''''gaskonska skupina''''', hdźež jenička narěč słuša
** [[gaskonska narěč]] (''gascon''), wobsahujo tež ''aranés'', kiž rěči so we [[Val 'Aran]]
* '''''sewjerookcitanska skupina'''''
** [[lemosinska narěč]] (''lemosin'')
** auvernhatska narěč (''auvernhat'')
** vivaroalpenska narěč (''vivaroalpenc'')
* '''''južnookcitanska skupina'''''
** [[prowensalska narěč]], (''provençal'', regionalnje wurěkowane ''provençau''; k njej tež narěč z wokoliny města Nice słuša, [[niçard]])
** [[lengadokska narěč]] (''lengadocian'')
* ('''''[[katalanšćina]]''''', kotraž bě so wot okcitanšćiny wotdźěliła)


Samsny wědomostnik pak hišće nadnarěčne (supradialektalne) dźělenje okcitanskich narěčow namjetuje:<ref name=BEC>Pierre BEC, ''Manuel pratique d’occitan moderne'', coll. Connaissance des langues, Paris, Picard 1973</ref>
* '''''Skupina auvergnatsko-srjedźomórska'''''
** [[lemosinska narěč]] (''lemosin'')
** auvernhatska narěč (''auvernhat'')
** vivaroalpenska narěč (''vivaroalpenc'')
** [[prowensalska narěč]] (''provençal'', regionalnje wurěkowane ''provençau'', wobsahujo narěč ''niçard'')
* '''''Srjedźookcitanska skupina'''''
** [[lengadokska narěč]] (''lengadocian''), z wuwzaćom južneje lengadošćiny
* '''''Skupina aquitanopirenejska'''''
** [[južnolengadokska narěč]] (''lengadocian meridional'')
** [[gaskonšćina]] (''gascon'')
* ('''''[[katalanšćina]]''''', kotraž bě so wot okcitanšćiny wotdźěliła)
<br />

Wot prowensalskeje narěče bě so [[šuaditšćina]] wotdźěliła.


[[Dataja:Los dialectes de l'occitan.jpg|thumb|500px|right|Okcitanske narěče]]


'''PŘIRUNANJE SAMSNEHO TEKSTA W NĚKOTRYCH OKCITANSKICH NARĚČACH'''<ref name=Bec>Pierre Bec, ''La Langue occitane'', Que sais-je?, 1059, Paris, PUF 1973</ref>



'''Lengadokska narěč'''

Un òme aviá pas que dos dròlles. Lo plus jove diguèt a son paire: “Es ora pèr ièu de me governar sol e d’aver d’argent; me cal poder partir e véser de païs. Despartissètz lo vòstre ben e donatz-me çò que devi aver.” – “O mon filh”, diguèt lo paire, “coma voldràs tu, “siás un marrit e seràs castigat.” Apuèi dubriguèt una tireta, despartiguèt lo sieu ben e ne faguèt doas parts.


'''Prowensalska narěč'''

Un òme aviá rèn que dos fius. Lo plus joine diguèt a son paire: “Es tèmps que fuga mon mèstre e qu’aga de sòus; fau que posca me’n anar e que vega de païs. Partatjatz vostre bèn e donatz-me çò que deve aver.” – “O mon fiu”, faguèt lo paire, “coma voudràs; siás un marrit e seràs punit.” E puèi dubriguèt un tirador, partatgèt son bèn e ne faguèt doas parts.


'''Gaskonska narěč'''

Un òme n’avèva pas que dus hilhs. Lo mès joen digoc a son pair: “Qu’ei temps que sia mon mèste e qu’aja argent; que cau que posca me’n anar e que veja païs. Partatjatz vòste ben e balhatz-me çò que devi aver.” – “Que òc, mon hilh”, digoc lo pair, “coma  volhas; qu’és un maishant e que seràs punit.” Lavetz draubiscoc un tirador, que partatgèc son ben e que’n hascoc duas porcions.

== Žórła ==
<references/>

== Wotkazy ==
* [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k74854 Lo Tresaur dau Felibritge] Najwuznamniši słownik prowensalskeje narěče okcitanšćiny, awtor F. Mistral 
* [http://www.lexilogos.com/occitan_langue_dictionnaires.htm Lexilogos] Una colleccion interessanta de ligams, mas la concepcion de l'occitan i es pas totjorn fisabla.
* [http://occitanet.free.fr/oc/index.html Occitanet]
* [https://web.archive.org/web/20060618161534/http://revistadoc.org/index.php?lng=fr Lingüistica Occitana] Revista electronica de lingüistica occitana
* [https://web.archive.org/web/20091027113546/http://www.geocities.com/Athens/7156/CLO0.html Conselh de la Lenga Occitana] Preconizacions dins la [[nòrma classica]] de l'occitan
* [http://www.marraire.com/ Marraire (l'occitan en Velai e al nòrd de Vivarés)]
* [http://www.aieo.org/ Associacion Internacionala d'Estudis Occitans]
* [https://web.archive.org/web/20070105025109/http://www.institutoccitan.com/accueil.html Institut Occitan (Pau)]
* [http://www.bedt.it/ Bibliografia electronica dels trobadors]
* [http://br.groups.yahoo.com/group/parlar_occitan/ Parlar Occitan] Grop de discussion EN occitan
* [https://web.archive.org/web/20080719004632/http://tech.groups.yahoo.com/group/la-lenga-occitana/ La Lenga Occitana] Grop de discussion SUS l'occitan
* [https://web.archive.org/web/20061012161412/http://listes.cict.fr/wws/info/list-oc Lista Òc] Grop de discussion (non moderat) 
* [https://web.archive.org/web/20061006032144/http://www.crdp-montpellier.fr/occitan/direenoc.htm Exercicis en lenga occitana]
* [https://web.archive.org/web/20061130210616/http://www.crdp-toulouse.fr/themadoc/occitan/plan.htm Ressorsas pedagogicas per l'occitan]
* [https://web.archive.org/web/20070930005428/http://www.up.univ-mrs.fr/tresoc/somoc.htm Cièl d'Òc] Banca de tèxtes numerizats
* [http://www.dom.badw-muenchen.de/ Diccionari de l'occitan medieval]
* [http://www.chez.com/lengadoc/lexic_medieval.htm Lexic de l'occitan medieval]
* [http://thesaurus.unice.fr/ Thesaurus Occitan] Basa de donadas dialectologicas multimèdia
* [http://www.occitan-oc.org Òc per l'occitan] Annuari de las entrepresas e organismes amb lo certificat "òc per l'occitan"
* [https://web.archive.org/web/20110106193621/http://ostaldoccitania.net/ Ostal d'Occitània de Tolosa] l'Ostal de las associacions occitanas de Tolosa
* [http://c-oc.org/calandreta/ Pàgina Principal de La Calandreta (en occità)]
* [http://sites.univ-provence.fr/tresoc/contents.htm Trésor de la langue d'oc], digitalna knihownja okcitanskich tekstow

'''Telewiza w okcitanšćinje online'''
* [http://www.oc-tv.net/ Calandreta-TV] wusyłanje za okcitanskich šulerjow
* [http://www.diaridebarcelona.cat/videos-info-idiomes-barcelona-tv-llengues.php?id=aranes Diari de Barcelona] powěsće w aranskej okcitanšćinje z Barcelony
* [http://info.francetelevisions.fr/video-info/player_html/blochtml.php?bloc=categorie&id-categorie=JOURNAUX_LES_EDITIONS_EN_LANGUES_REGIONALES_EDICION_OCCITANA&context=categorie TV FRANCE 3] regionalne wusyłanje francoskeje telewizy w lengadokskej okcitanšćinje, powěsće a aktuality (archiw)
* [http://www.octele.com/aculhida.html Òc tele] wusyła wot 18.30 do 22.30 (najlěpje Internet Explorer nałožować)

'''Rozhłós w okcitanšćinje '''
* [https://web.archive.org/web/20130303052209/http://www.efluw.net/radiopais/ Ràdio País] Sćelak, kotryž wosebje okcitansce wusyła (stream online)
* [http://www.radio-pais.com/ Webowe strony Ràdio País] (francosce a okcitansce - w gaskonskej narěči)
* [https://web.archive.org/web/20121008192823/http://82.224.106.32:8000/stream.mp3.m3u Radio Occitania] Sćelak, kotryž wjele okcitansce wusyła (stream online)
* [http://radio-occitania.com Webowe strony Radio Occitania]
* [http://radiogasconha.blogspot.com/ Ràdio Gasconha] Okcitanski sćelak, kotryž wusyła w gaskonskej narěči (stream online)
* [https://web.archive.org/web/20120506011226/http://radiogasconha.fr/ Webowe strony Ràdio Gasconha]
* [http://parlipaspatoes.blogspot.com/2011/01/flux-radios-et-podcasts-en-occitan.html Lisćina sćelakow, kotrež wusyłaja okcitansce]


{{romaniske rěče}}

[[Kategorija:Zapadoromaniske rěče]]