Bołharski alfabet

Słowo Bołharska w bołharšćinje z kyriliskim pismje

Bołharski alfabet (aзбука/asbuka) so w bołharskej warianće kyriliskeho pisma pisa a wobsahuje 30 pismikow w sćěhowacym porjedźe:

А

Б

В

Г

Д

Е

Ж

З

И

Й

К

Л

М

Н

О

П

Р

С

Т

У

Ф

Х

Ц

Ч

Ш

Щ

Ъ

Ь

Ю

Я

а

б

в

г

д

е

ж

з

и

й

к

л

м

н

о

п

р

с

т

у

ф

х

ц

ч

ш

щ

ъ

ь

ю

я

W starych tekstach móžeja nimo toho pismiki Ѣ/ѣ (Jat; wurjekowanje regularnje hdy po konteksće kaž е abo я; na př. голѣм ↔ голѣми) ale tež Ѫ/ѫ (Wulki Jus, nic zaměnjować z kyriliskim pismikom Mały Jus: Ѧ/ѧ) wustupować. W dźensnišej bołharšćinje so tute stare znamješka pak wjace njewužiwaja; wone so za čas ortografiskeje reformy 1945 wotstronichu.

Za małe pismiki so často tak mjenowane kursiwne formy tež w zrunanym pismje wužiwaja. Dokelž so tute wot (ruskich) standardnych formow zdźěla sylnje rozeznawaja, kotrež so tež w najwjace leksikach pokazaja, nastanu za wosoby bjez znajomosćow słowjanskich rěčow (turisća atd.) často problemy při wučitanju na přikład pućnikow. Tabelariski přehlad wo rozdźělach mjez kursiwnymi a njekursiwnymi formami so namaka w nastawku wo kyriliskim pismje.

Fonetika

Najwjetše pismiki so cyłkownje kaž w němčinje resp. kaž jich ekwiwalenty w němčinje wurjekuja. Hłowne rozdźěle k standardnemu němskemu wurjekowanju su

• we wurjekowanju r-zwuka (z jazykom gerollt)
• we wurjekowanju l-zwuka (hlej tabelu)
• w fakće, zo ə-zwuk móže (njepřizwukowy němski e) tež w přizwukowej poziciji wustupować
• w tróšku bóle dychanym wurjekowanju ch-zwuka (hlej tabelu)
• w palatalizaciji, wosebje słyšomny při l a n

Palatalizacije wustupuja nic tak často kaž na př. w rušćinje. Sylne rozdźěle mjez palatalizowanymi a njepalatalizowanymi wurjekowanjemi su jenož při małych pismikami jasnje słyšomne, na př. při n a l:

• Přir. син [sin] ↔ синьо [siño]; ñ kaž w němski „España“ abo kaž gn w „Cognac“; serbsce ń
• Přir. ла [l kaž w nižozemšćinje] ↔ ле [němski l] ↔ ля [někak lj abo kaž l w italskimgli w Tagliatelle].

Kaž w němčinje a w druhich słowjenskich rěčach eksistuje wuzwukowe stwjerdźenje.

Kyrilisce	ISO 9	Streamlined System	zwukowe pismo	Wopis
А а	A a	A a	/a/	kaž němski a
Б б	B b	B b	/b/	kaž němski b
В в	V v	V v	/v/	kaž němski w
Г г	G g	G g	/ɡ/	kaž němski g
Д д	D d	D d	/d/	kaž němski d
Е е	E e	E e	/ɛ/	kaž němski e kaž w „er“ abo „Erbrecht“
Ж ж	Ž ž	ZH zh	/ʒ/	ž
З з	Z z	Z z	/z/	z
И и	I i	I i	/i/	i
Й й	J j	Y y	/j/	kaž němski j (takrjec kaž jara krótki, njepřizwukowany i)
К к	K k	K k	/k/	kaž němski k
Л л	L l	L l	/ɫ/, /l/, /ʎ/	před а, о, у, ъ błukši (welarny) hač w němčinje, přirunajomny z l w nižozemšćinje abo z jendźelskim „well“ před e a и často něhdźe kaž němski l před ь (ьо), ю, я a často tež před e a и jasnje palatalizowany, něhdźe kaž gl w italskim słowje „Tagliatelle“
М м	M m	M m	/m/	kaž němski m
Н н	N n	N n	/n/	normalnje kaž němski n před ь (ьо), ю, я (regionalnje tež před e a и) jasnje palatalizowany, něhdźe kaž ñ w „España“ abo gn w „Cognac“
О o	O o	O o	/ɔ/	kaž němski o
П п	P p	P p	/p/	kaž němski p
Р р	R r	R r	/r/	gerolltes Zungen-r
С с	S s	S s	/s/	s
Т т	T t	T t	/t/	kaž němski t
У у	U u	U u	/u/	kaž němski u
Ф ф	F f	F f	/f/	kaž němski f
Х х	H h	H h	/x/	něhdźe kaž němski ch, ale tróšku bóle dychany: před а, о, у, ъ kaž měšenje z němskeho h a ch we němskim słowje „lachen“ před е, и kaž němski ch we němskim słowje „Licht“
Ц ц	C c	TS ts	/ts/	c
Ч ч	Č č	CH ch	/tʃ/	č
Ш ш	Š š	SH sh	/ʃ/	š
Щ щ	Ŝ ŝ	SHT sht	/ʃt/	št
Ъ ъ	ʺ	A a	/ə/ ([ə], [ɐ], [ɤ], [ʌ])	kaž rumunski ă. Něhdźe kaž njepřizwučny němski e we słowje „gelingen“. Móže pak tež do směra błukeho a "hić", něhdźe kaž němski er na kóncu słowa kaž w „aber“. Kaž něhdźe sylnje błuki e, kaž w słowje gehen, kommen abo haben, ale skerje kaž habn.
Ь ь	ʹ	Y y	/ʲ/	Palatalizuje předchadźace konsonanty. Wustupuje jenož hromadźe z о srjedźa słowow jako ьо, Wurěkowanje kaž němski jo w „Joch“. Jara rědko tež z e jako ьe, Wurjekowanje je + palatalizowanje.
Ю ю	Û û	YU yu	/ju/	kaž němski ju w „Julian“. Palatalizuje přechadźace konsonanty a móže často do směra ü "hić", na př. Кюстендил=„Küstendil“
Я я	Â â	YA ya	/ja/	kaž němski ja w „Jasmin“. Palatalizuje přechadźace konsonanty.