Gregoriusowe kěrlušowe knižki
Gregoriusowe kěrlušowe knižki su jedyn z najstaršich hornjoserbskich rěčnych pomnikow. Jedna so wo rukopis, kotryž pochadźa prawdźepodobnje z lěta 1593. W lěće 1884 bě jón Hendrich Jordan w Popojcach namakał. Dźensa je tekst wobstatk Serbskeho kulturneho archiwa w Budyšinje (signatura: MS VI 16 A).
Awtor rukopisa njehodźeše so dotal z wěstosću identifikować, wjele pak rěči za to, zo jedna so wo katolskeho duchowneho. Na prěnim łopjenu je spóznać připis Gregorius a spočatk swójbneho mjena (jenož pismik B). W swojim wobšěrnym pojednanju pokaza S. Wölkowa (2007:8), zo móhło so při tym ewtl. wo Georgiusa Brenarja jednać. Wěnowany je rukopis Gregoriusej Leisentrittej.
Rěč rukopisa
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Jako najstarši wobšěrny hornjoserbski rukopis pokazuje wobjednawany rěčny pomnik tójšto archaiskich formow.
We wobłuku fonetiki su to:
- labiowelarizacija (změna y > o,ó,u) so hišće njejewi
- a mjez mjechkimaj konsonantomaj je zasadnje zdźeržane
- spirantiske ch je zachowane
- dentalne wurjekowanje twjerdeho l (ł) je zachowane
- palatalne w mjez wokalomaj je zwjetša zachowane
- wuzwukowe *ě resp. *ьje kontinuuje so jako -'e
Po rěči rozeznawa so Gregoriusowy rukopis zdźěla wot rěče Warichiusa. Njeje pak móžno, rukopis rěčnje jasnje lokalizować. Wěste přiznamjenja pak na to pokazaja, zo pochadźa rukopis ze zapadnych resp. sewjerozapadnych kónčin hornjoserbskeho rěčneho teritorija.
Cyły rukopis w transliteraciji a transkripciji a jako faksimile originala je w lěće 2007 S. Wölkowa spřistupniła a wědomostnje komentowała.
Literatura
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wölkowa, S., Gregoriusowe kěrlušowe knižki a jich pozicija mjez najstaršimi hornjoserbskimi rěčnymi pomnikami (= Mały rjad Serbskeho instituta 10), Budyšin: 2007.