Wuhlikowy monoksid

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije

Wuhlikowy monoksid (chemiska formula: CO) je (pod normalnych wuměnjenjach) bjezbarbny, njewonjaty płun. Wón je tróšku ćeši hač powětr, ale ma samsnu molekularnu wahu kaž dusyk. Skapalnjuje so při temperaturje wot -192 °C (81 K) při atmosferiskim ćišću a stwjerdnje při temperaturje wot -205 °C (68 K), a we wodźe lědma so pušće.

Zapalo, pali z módrojtym płomjenju k wuhlikowemu dioksidej.

2 CO + O2 -> 2 CO2

Wón je dobre redukowadło, wužiwany we metalurgiji. W organometaliskej chemiji wuhlikowy monoksid funguje kaž ligand na př. k metalam kaž rodium, wolfram a wjele druhe.

Za ludźi a zwěrjata je wuhlikowy monoksid smjertny jěd, dokelž so zwjazuje k hemoglobinej wo wjele sylnišo hač přaty kislik, a tak transport kislika w ćěle blokuje. To je strašnje jeli hdźe wo kachle złe wothladowane, dokelž njekompletne palenje palidło móže wuhlikowy monoksid twori. Nacisća su židow z nim zamordowali prjedy hač wužiwali wodźikowy cyanid.

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije