Dewastěrowanje: Rozdźěl mjez wersijomaj
SKeine Bearbeitungszusammenfassung |
|||
| Rjadka 8: | Rjadka 8: | ||
==Brunicowe hórnistwo== |
==Brunicowe hórnistwo== |
||
===Situacija w Němskej=== |
===Situacija w Němskej=== |
||
[[Dataja:Abriss in horno 1.jpg|miniatur|Zwottorhanje [[Rogow]] |
[[Dataja:Abriss in horno 1.jpg|miniatur|Zwottorhanje [[Rogow (Janšojce)|Rogowa]] za [[brunicowa jama Janšojce|Janšojsku jamu]]]] |
||
Najhusćišo so zapřijeće ''dewastěrowanje'' za přesydlenje sydlišćow jako wuskutk brunicoweho hórnistwa wužiwa. W němskich brunicowych rewěrach so dotal slědowace přesydlenja sydlišćow wotmě: |
Najhusćišo so zapřijeće ''dewastěrowanje'' za přesydlenje sydlišćow jako wuskutk brunicoweho hórnistwa wužiwa. W němskich brunicowych rewěrach so dotal slědowace přesydlenja sydlišćow wotmě: |
||
Wersija wot 11. decembra 2018, 18:52
Pod dewastěrowanju abo tež dewastaciju (zapřijeće pochadźa wot łaćonskeho vastus, štož woznamjeni daloki, prózdny, pusty) zrozumi so zničenje abo zapusćenje krajinow, wjeskow abo tež jednotliwych twarow.
Přičiny za dewastěrowanje
W zašłosći so wjetše zničenja předewšěm přez wojerske jednanja, woheń abo mrětwy wuwołachu.
Pod zapřijećom so dźensa hłownje skóncowanje krajinow přez zničenje lěsow, wojerske zwučowanišća, wotkryte jamy, nasypnišća w hórnistwje kaž tež přez twar rěčnych zawěrow zrozumi. Mjeztym so zapřijeće pak tež za płoniny nutřkownych městow wužiwa, kotrež so w zwisku z wróćotwarom bydlenjow wuchodoněmskich městow wottorhaja.
Brunicowe hórnistwo
Situacija w Němskej
Najhusćišo so zapřijeće dewastěrowanje za přesydlenje sydlišćow jako wuskutk brunicoweho hórnistwa wužiwa. W němskich brunicowych rewěrach so dotal slědowace přesydlenja sydlišćow wotmě:
- Łužiski brunicowy rewěr: dewastěrowanje 135 sydlišćow, přesydlenje 27.500 wobydlerjow (wob.) – wot tutych běchu 103 sydlišćow z 22.200 wob. w Braniborskej a 32 sydlišćow z 5.300 wob. w Sakskej (Hlej tež: Lisćina wotbagrowanych wsow we Łužicy.)
- Srjedźoněmski brunicowy rewěr: dewastěrowanje 126 sydlišćow, přesydlenje 51.200 wob. – wot tutych 72 sydlišćow z 23.000 wob. w Sakskej, 40 sydlišćow z 26.200 wob. w Saksko-Anhaltskej a 4 sydlišćow z 2.000 wob. w Durinskej
- Porynski rewěr: 47 sydlišćow z 28.400 wob.
- Helmstedtski rewěr: 4 sydlišćow z 2.850 wob.[1]
W němskim brunicowym hórnistwje so tuž wot spočatka 20. lětstotka cyłkownje 312 sydlišćow wottorhachu a 109.950 wobydlerjo přesydlichu. Wulki dźěl dewastěrowanych wjeskow ležachu w rewěrach NDR, dokelž brunicowe hórnistwo z přičinow awtarkije zaměry kulturneje krajiny ze starymi sydlišćemi jenož mało wobkedźbowaše.
Tež druhe hórnistwowe wobłuki móža dewastěrowanje zawinować. Jako přikład hodźi so na něhdyše wudobywanje urana w Sakskej a Durinskej skedźbnić, dla kotrehož so štyri sydlišćow dospołnje a dźewjeć dalšich zdźěla wottorhachu.
Situacija w Europje
W dalšich europskich brunicowych rewěrach so přirunajomne dewastěrowanja wotměchu, při čimž běše husće wobsydleny sewjeročěski brunicowy rewěr wosebje potrjecheny. Tu dóńdźe w 20. lětstotku k wulkim zapřimnjenju do sydlišćoweje syće, kotrymž so jeničce we wudobywanskej kónčinje wokoło Mosta 33 sydlišćow woprowachu. Něhdźe 46.000 wobydlerjow so přesydlichu. Markantnje běše předewšěm zwottorhanje stareho města Mosta a w cyłym swěće wobkedźbowane přestajenje dekanatneje cyrkwje.
Žórła
- ↑ Cyłkowna bilanca (staw: 2001) po: Andreas Berkner: Braunkohlenbergbau und Siedlungsentwicklung in Mitteldeutschland. Gratwanderung zwischen Aufschwung, Zerstörung und neuen Chancen. W: Dachverein Mitteldeutsche Straße der Braunkohle (wud.): Braunkohlenbergbau und Siedlungen. Lipsk 2001. str. 8–19. ISBN 3-9807201-3-6 (němsce)