Herman Šleca: Rozdźěl mjez wersijomaj
| Rjadka 4: | Rjadka 4: | ||
Narodźi so jako syn ratarskeho dźěłaćerja w Droždźiju pola [[Wóspork]]a a wopytowaše wot 1908 do 1914 Krajnostawski wučerski seminar w Budyšinje. Wot 1914 do 1917 dźěłaše jako pomocny wučer w [[Bukecy|Bukecach]] a 1917/18 bu při [[Lipšćanska uniwersita|Lipšćanskej uniwersiće]] na wyšeho wučerja přihotowany. Wot 1918 do 1923 studowaše filozofiju na [[Korlowa uniwersita|Korlowej uniwersiće]] w [[Praha|Praze]] a promowowaše z dźěłom ''Dr. [[Jan Pětr Jordan]], jeho žiwjenje a skutkowanje'' (hlej [[Časopis Maćicy Serbskeje|ČMS]] 1924/25). |
Narodźi so jako syn ratarskeho dźěłaćerja w Droždźiju pola [[Wóspork]]a a wopytowaše wot 1908 do 1914 Krajnostawski wučerski seminar w Budyšinje. Wot 1914 do 1917 dźěłaše jako pomocny wučer w [[Bukecy|Bukecach]] a 1917/18 bu při [[Lipšćanska uniwersita|Lipšćanskej uniwersiće]] na wyšeho wučerja přihotowany. Wot 1918 do 1923 studowaše filozofiju na [[Korlowa uniwersita|Korlowej uniwersiće]] w [[Praha|Praze]] a promowowaše z dźěłom ''Dr. [[Jan Pětr Jordan]], jeho žiwjenje a skutkowanje'' (hlej [[Časopis Maćicy Serbskeje|ČMS]] 1924/25). |
||
Wot 1924 do 1927 bě ze sekretarom [[Domowina|Domowiny]], [[Serbska narodna rada|Serbskeje narodneje rady]], [[Serbska ludowa strona|Serbskeje ludoweje strony]] a jednaćel [[Serbski sokoł|Serbskeho sokołskeho zwjazka]]. Wot 1927 do 1945 skutkowaše jako wučer w [[ |
Wot 1924 do 1927 bě ze sekretarom [[Domowina|Domowiny]], [[Serbska narodna rada|Serbskeje narodneje rady]], [[Serbska ludowa strona|Serbskeje ludoweje strony]] a jednaćel [[Serbski sokoł|Serbskeho sokołskeho zwjazka]]. Wot 1927 do 1945 skutkowaše jako wučer zwonka Łužicy, najprjedy 1927/28 w [[Engelsdorf]]u a wot 1928 w [[Großstädteln]]je pola [[Lipsk]]a a bu za čas [[nacionalsocializm]]a wospjet zajaty, na přikład hnydom w lěće 1933 dla pozdatneje „wulkopřerady“. Po [[Druha swětowa wójna|Druhej swětowej wójnje]] bě wot 1946 hač do swojeje zažneje smjerće w lěće 1948 z wučerjom na Serbskim realnym gymnaziju w čěskich [[Warnoćicy (Čěska)|Warnoćicach]]. Wo přičinach smjerće so tehdy ničo njepisaše; hakle Šlecowy dobry přećel [[Pawoł Grojlich]] w lěće 1992 naspomni, zo bě tutón „w duchownym zaćěmnjenju“ wudychał.<ref>Pawoł Grojlich: ''Na wopominanje: Herman Šleca.'' W Rozhledźe 7/8, 1992, str. 302.</ref> Po [[Timo Meškank|Timje Meškanku]] wza so Šleca w zwisku z komunistiskim přewrótom w Čěskosłowakskej a „w atmosferje zatrašenja a hońtwy na hinak myslacych“ žiwjenje.<ref>Timo Meškank: ''Kultura w słužbje totalitarneho režima.'' LND, 2011, str. 26.</ref> |
||
== Skutkowanje == |
== Skutkowanje == |
||
Wersija wot 18. februara 2018, 00:50
Dr. phil. Herman Šleca (němsce Hermann Schletze; * 7. julija 1892 w Droždźiju, † 26. měrca 1948 w Budyšinje) bě serbski wučer, wědomostnik a jedyn z organizatorow serbskeho towarstwoweho žiwjenja za čas Weimarskeje republiki.
Žiwjenje
Narodźi so jako syn ratarskeho dźěłaćerja w Droždźiju pola Wósporka a wopytowaše wot 1908 do 1914 Krajnostawski wučerski seminar w Budyšinje. Wot 1914 do 1917 dźěłaše jako pomocny wučer w Bukecach a 1917/18 bu při Lipšćanskej uniwersiće na wyšeho wučerja přihotowany. Wot 1918 do 1923 studowaše filozofiju na Korlowej uniwersiće w Praze a promowowaše z dźěłom Dr. Jan Pětr Jordan, jeho žiwjenje a skutkowanje (hlej ČMS 1924/25).
Wot 1924 do 1927 bě ze sekretarom Domowiny, Serbskeje narodneje rady, Serbskeje ludoweje strony a jednaćel Serbskeho sokołskeho zwjazka. Wot 1927 do 1945 skutkowaše jako wučer zwonka Łužicy, najprjedy 1927/28 w Engelsdorfu a wot 1928 w Großstädtelnje pola Lipska a bu za čas nacionalsocializma wospjet zajaty, na přikład hnydom w lěće 1933 dla pozdatneje „wulkopřerady“. Po Druhej swětowej wójnje bě wot 1946 hač do swojeje zažneje smjerće w lěće 1948 z wučerjom na Serbskim realnym gymnaziju w čěskich Warnoćicach. Wo přičinach smjerće so tehdy ničo njepisaše; hakle Šlecowy dobry přećel Pawoł Grojlich w lěće 1992 naspomni, zo bě tutón „w duchownym zaćěmnjenju“ wudychał.[1] Po Timje Meškanku wza so Šleca w zwisku z komunistiskim přewrótom w Čěskosłowakskej a „w atmosferje zatrašenja a hońtwy na hinak myslacych“ žiwjenje.[2]
Skutkowanje
Šleca hraješe wuznamnu rólu w serbskim narodnym žiwjenju Weimarskeho časa. 1919 bě hłowny starši schadźowanki kaž tež załožer a w lětomaj 1919/20 prěni předsyda Zwjazka serbskeho studentstwa. W samsnym lěće zastupi w Praze do Sokoła a w nowembrje 1920 załožichu hromadźe z Markom Smolerjom a Janom Skalu w Budyšinje prěnju serbsku sokołsku jednotu. 1925 załoži Sokołske listy a dopisowaše tež do Serbskich Nowin. Nimo toho nadźěła tež serbsku ćěłozwučowansku terminologiju (Serbski ćěłozwučowanski system. Prěkuš. Budyšin 1927) a zestaji Sokołski spěwnik (Budyšin 1926).
Organizowaše Domowinske zjězdy, Sokołske zlěty kaž tež zajězdy towarstwow a dźiwadłowych skupin do Delnjeje Łužicy a wuchodnych kónčin Hornjeje Łužicy. Jako wučer we Warnoćicach wuwučeše hromadźe z Rudolfom Jenčom mjez druhim stawizny a napisa prěnje serbske wučbnicy.
Wón bě wot lěta 1919 čłon Maćicy Serbskeje.
Swójba
Herman Šleca bě woženjeny z Ludmilu Smolerjec (1899–1982), dźowku Marka Smolerja. Wona zmandźeli so po smjerće swojeje sotry Heleny w lěće 1952 z Janom Cyžom. Šleca bu pochowany w Smolerjec swójbnym rowje na Budyskim Hrodźišku.
Literatura
- Jan Cyž: Dr. Herman Šleca (1892–1948). W Rozhledźe 7/1958, str. 237–242.
Žórło
- Jan Cyž: Šleca, Herman. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 544sl.