Eukaryoty: Rozdźěl mjez wersijomaj
S Dataja Ostreococcus_RCC143.jpg je so wotstroniła, dokelž bu wušmórnjena na Commons wot wužiwarja Masur, přičina: No permission since 17 June 2011. |
S wobraz |
||
Rjadka 3: | Rjadka 3: | ||
| colspan="2" style="background-color:#9bcd9b" class="hornja-linka biologija" | Eukaryoty |
| colspan="2" style="background-color:#9bcd9b" class="hornja-linka biologija" | Eukaryoty |
||
|- |
|- |
||
| colspan="2" | |
| colspan="2" | [[Dataja:Acanthocystis turfacea.jpg|250px]] |
||
[[Słónčne zwěrjatko]] (''Acanthocystis turfacea'', němsce [[:de:Sonnentierchen|Sonnentierchen]]) |
|||
''[[Ostreococcus]]'' |
|||
|- |
|- |
||
! align="center" colspan="2" style="background-color:#9bcd9b;" | [[Systematika (biologija)|Systematika]] |
! align="center" colspan="2" style="background-color:#9bcd9b;" | [[Systematika (biologija)|Systematika]] |
Wersija wot 24. junija 2011, 17:15
Eukaryoty | |
Dataja:Acanthocystis turfacea.jpg
Słónčne zwěrjatko (Acanthocystis turfacea, němsce Sonnentierchen) | |
Systematika | |
---|---|
Klasifikacija: | Žiwoch |
Domena: | Eukaryoty |
Wědomostne mjeno | |
Eucaryota | |
Kandler & Wheelis, 1990 |
Eukaryoty (Eucaryota; wot starogrjekskeho εὖ eu „dobry“, „woprawdźity“ a κάρυον karyon „worjech“, „jadro“) tworja jednu z třoch domenow w biologiji. Su žiwochi z woprawdźitym bańkowym jadrom, kotrež wobsahuje genetisku maćiznu we formje desoksyribo-nukleinoweje kisaliny (skrót.: DNA, němsce DNS).
Eukaryoty su zwjetša wo wjelekróćne wjetše hač prokaryoty (něhdźe 10-100 raz). Zo by hładke fungowanje celularnych wotběhow nad wjetšimi dalokosćemi nutřka bańki zmóžniło, je wyši organizaciska měra a rozdźělenje ruma bańki do kompartimentow (dźělne wotrězki) ale tež transport mjezy tutymi kompartimentami nuzne. Tuteje přičiny dla su eukaryotiske bańki z pomocu bańkowych organelow strukturowane, kotrež kaž organy ćěła rozdźělne funkcije spjelnja. Najbóle znata organela je bańkowe jadro, z hłownym podźělom genetiskeje maćizny žiwocha. Dalše geny wustupuja po kóždej družinje w mitochondrijach a plastidach.
Dalša wosebitosć eukaryotow leži w proteinowej biosyntezy: Hinak hač prokaryoty su eukaryoty kmane, z samsneje DNA-informacije přez alternatiwny splicing rozdźělne proteiny zhotowjeć.
Struktura a forma so eukaryotiskej bańce přez cytoskelet da. Bu mjez druhim z mikrotubulusow, aktinowych włokninow a mikrofilamentow natwarjeny.
Systematika
Eukaryoty bu tradicionelnje do swětow wjacebańkowych zwěrjatow, rostlin a hribow ale tež jednobańkowych abo wjacebańkowych protistow rozdźělene. Dokelž protisty pak žane monofyletisku skupinu njetworja a druhe swěty poprawom z rozdźělnych protistowych skupin nastajachu, njeje rozdźělenje do swětow wjace dźeržomna.
Tón čas aktuelna Systematika eukaryotow bu wot Adl et al. 2005 wudźěłana.[1] Woni rozrjaduja eukaryotow do šěsć skupin:
- Amoebozoa
- Opisthokonta, ke kotrymž zwěrjata a hriby słuša.
- Rhizaria
- Archaeplastida, ke kotrymž rostliny słuša.
- Chromalveolata
- Excavata
Hlej tež
Noty
- ↑ Sina M. Adl et al. (2005): The New Higher Level Classification of Eukaryotes with Emphasis on the Taxonomy of Protists. W: The Journal of Eukaryotic Microbiology. Bd. 52, Nr. 5, S. 399-451. PMID 16248873 doi:10.1111/j.1550-7408.2005.00053.x
Eksterne wotkazy
- Natwar eukarytiskich bańkow (němsce)
- Eukaryoty (Tree of Life Web Project) (jendź.)