Jurij Kral: Rozdźěl mjez wersijomaj

Jurij Kral
datum narodźenja:	16. apryla 1864
městno narodźenja:	Radwor
datum zemrěća:	27. nowembra 1945
městno zemrěća:	Worklecy

Stawizny wersijow interaktiwnje přepytać

← Předchadna změna Přichodna změna →

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt

WizuelnyWikitekst

Inline

Wersija wot 9. julija 2009, 11:09

Jurij Kral (* 16. apryla 1864 w Radworju; † 27. nowembra 1945 we Worklecach ) bě serbski farar, słownikar a gramatikar.

Žiwjenje

Jurij Kral bě najstarši syn Radworskeho wučerja Jakuba Krala. Jeho bratr bě Franc Kral-Rachlowc. Jako dźesaćlětny přińdźe 1874 do tachantskeje šule w Budyšinje. Wot 1879 do 1889 bě chowanc Serbskeho seminara w Praze.

Pod nawodom wuběrneho serbšćinarja a staršeho Serbowki Jurija Libša wudospołnjowachu so wón a druzy serbscy Prascy studenća w serbšćinje. Na jeho nastork napisa wón gramatiku hornjoserbšćiny po čěskej předłoze Vymazala a po Jordanowej gramatice. Gramatika z mjenom „Grammatik der wendischen Sprache in der Oberlausitz“ wuńdźe w lěće 1895, jeje druhi nakład ćišćeše so 1919 a třeći 1925. Gramatika bě hač do prěnich lět po druhej swětowej wójnje normatiwna, doniž Wowčerkowa „Kurzgefaßte obersorbische Grammatik“ 1951 na jeje městno njestupi.

W lěće 1889 bu Kral na měšnika wuswjećeny a za kapłana při Dwórskej cyrkwi w Drježdźanach postajeny. Do Maćicy zastupi Jurij Kral dwě lěće pozdźišo 1891. Wot 1896 do 1922 bě farar w Dubinje, w dźensnišim měšćanskim dźělu Freitala. Po tym přesydli so do Drježdźan-Friedrichstadta, hdźež bě farar při Michałskej cyrkwi. W samsnym lěće bu za konsistorialneho radźićela (biskopske cyrkwinske sudnistwo) pomjenowany.

Jurija Kralowe druhe wulke rěčespytne dźěło, z kotrymž je sej w Serbach mjeno činił, je „Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče“, kotrehož prěni dźěl, pismiki A do P, w lěće 1927 wuńdźe. Dowušoł je słownik 1931, lěto do Kraloweho wuměnka. Słownik je drje wobšěrniši hač Pfuhlowy, ale wopřija za to wjele indiwidualnje wutworjenych słowow, kiž so njejsu ženje w ludźe přimnyli a tohorunja tójšto hubjenych a zdźěla samo wopačnych twórbow. Słownik tuž njeje žiwu serbšćinu wotbłyšćował.

Za swojej wědomostnej dźěle bu pomjenowany za čestneho sobustawa akademijow w Praze a Sofiji.

Po tym, zo bě w Drježdźanskej bombowej nocy dnja 13. februara 1945 bydlenje a zamóženje zhubił, zemrě njecyłe lěto pozdźišo 27. nowembra 1945 we Worklečan chorowni. W ródnej wsy leži pochowany.

Knižne wozjewjenja

Kurzgefaßte obersorbische Grammatik (Budyšin 1895, 1919, 1925)
Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče (Budyšin 1927-1931)

Literatura a žórła

Serbin, Jan: Farar Jurij Kral-šěsćdźesaćlětnik. Serbske Nowiny 1924, čo. 91
Farar kons. rada Jurij Kral 40 lět měšnik. Krajan 1931, str. 40 a d.
Šołta, Jurij: Serbski słownikar a rěčnicar. Nowa Doba 1949, čo. 44
Krječmar, Mikławš: Jurij Kral. Lužickoserbský jazykozpytec 1864-1945. Slavia 20 (1950-1951), str. 364-367
Jenč, Rudolf: Stote narodniny serbskeho rěčnicarja. Rozhlad 14 (1964), 5, str. 142-145
Petr, J: Jazyková teorie a praxe v pažské Serbowce. Studia Slavica Pragensia, Praha 1973, str. 55-74

@@ Rjadka 1: / Rjadka 1: @@
 {{Infokašćik wosoby
-| Mjeno = Jurij Kral
+|mjeno=Jurij Kral
+|datum narodźenja=16. apryla [[1864]]
-| wobraz=
+|městno narodźenja=[[Radwor]]
-| Wopisanje =
-| datum narodźenja = 16. apryla 1864
+|datum zemrěća=27. nowembra [[1945]]
+|městno zemrěća=[[Worklecy]]
-| ródna wjes = [[Radwor]]
-| datum zemrěća=27. nowembra 1945
-| městno zemrěća= [[Worklecy]]
 }}
+'''Jurij Kral''' (* [[16. apryla]] [[1864]] w [[Radwor]]ju; † [[27. nowembra]] [[1945]] we [[Worklecy|Worklecach]] ) bě [[Serbja|serbski]] farar, słownikar a gramatikar.
-'''Jurij Kral''' (* 16. apryla 1864 w [[Radwor|Radworje]]; † 27. nowembra 1945 we [[Worklecy|Worklecach]]) bě serbski kapłan a filolog. Jurij Kral je zestajer słownika: "Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče". Maćica serbska, Budyšin (1927)
+== Žiwjenje ==
+[[Wobraz:JurijKral.jpg|thumb|right|250px|Jurij Kral)]]
+Jurij Kral bě najstarši syn [[Radwor|Radworskeho]] wučerja [[Jakub Kral|Jakuba Krala]]. Jeho bratr bě [[Franc Kral]]-Rachlowc. Jako dźesaćlětny přińdźe 1874 do tachantskeje šule w [[Budyšin]]je. Wot 1879 do 1889 bě chowanc [[Serbski seminar|Serbskeho seminara]] w [[Praha|Praze]].
-{{Rq|Serb-zarodk|img|sources}}
+Pod nawodom wuběrneho serbšćinarja a staršeho [[Serbowka|Serbowki]] [[Jurij Libš|Jurija Libša]] wudospołnjowachu so wón a druzy serbscy Prascy studenća w serbšćinje. Na jeho nastork napisa wón gramatiku hornjoserbšćiny po čěskej předłoze Vymazala a po [[Jan Pětr Jordan|Jordanowej]] gramatice. Gramatika z mjenom „Grammatik der wendischen Sprache in der Oberlausitz“ wuńdźe w lěće 1895, jeje druhi nakład ćišćeše so 1919 a třeći 1925. Gramatika bě hač do prěnich lět po druhej swětowej wójnje normatiwna, doniž [[Pawoł Wowčerk|Wowčerkowa]] „Kurzgefaßte obersorbische Grammatik“ 1951 na jeje městno njestupi.
-[[Kategorija:Serb|Kral, Jurij]]
-[[Kategorija:Filolog|Kral, Jurij]]
+W lěće 1889 bu Kral na měšnika wuswjećeny a za kapłana při Dwórskej cyrkwi w [[Drježdźany|Drježdźanach]] postajeny. Do [[Maćica Serbska|Maćicy]] zastupi Jurij Kral dwě lěće pozdźišo 1891.
-[[Kategorija:Duchowny|Kral, Jurij]]
+Wot 1896 do 1922 bě farar w Dubinje, w dźensnišim měšćanskim dźělu Freitala. Po tym přesydli so do Drježdźan-Friedrichstadta, hdźež bě farar při Michałskej cyrkwi.
-[[Kategorija:Rodź. 1864|Kral, Jurij]]
+W samsnym lěće bu za konsistorialneho radźićela (biskopske cyrkwinske sudnistwo) pomjenowany.
-[[Kategorija:Zemr. 1945|Kral, Jurij]]
-[[Kategorija:Radwor|Kral, Jurij]]
+Jurija Kralowe druhe wulke rěčespytne dźěło, z kotrymž je sej w Serbach mjeno činił, je „Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče“, kotrehož prěni dźěl, pismiki A do P, w lěće 1927 wuńdźe. Dowušoł je słownik 1931, lěto do Kraloweho wuměnka.
-[[Kategorija:Worklecy|Kral, Jurij]]
+Słownik je drje wobšěrniši hač Pfuhlowy, ale wopřija za to wjele indiwidualnje wutworjenych słowow, kiž so njejsu ženje w ludźe přimnyli a tohorunja tójšto hubjenych a zdźěla samo wopačnych twórbow. Słownik tuž njeje žiwu serbšćinu wotbłyšćował.
+Za swojej wědomostnej dźěle bu pomjenowany za čestneho sobustawa akademijow w Praze a [[Sofia|Sofiji]].
+Po tym, zo bě w Drježdźanskej bombowej nocy dnja 13. februara 1945 bydlenje a  zamóženje zhubił, zemrě njecyłe lěto pozdźišo 27. nowembra 1945 we [[Worklecy|Worklečan]] chorowni. W ródnej wsy leži pochowany.
+== Knižne wozjewjenja ==
+*Kurzgefaßte obersorbische Grammatik (Budyšin 1895, 1919, 1925)
+*Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče (Budyšin 1927-1931)
+== Literatura a žórła ==
+*[[Jan Bryl|Serbin, Jan]]: Farar Jurij Kral-šěsćdźesaćlětnik. [[Serbske Nowiny]] 1924, čo. 91
+*Farar kons. rada Jurij Kral 40 lět měšnik. [[Krajan]] 1931, str. 40 a d.
+*[[Jurij Šołta|Šołta, Jurij]]: Serbski słownikar a rěčnicar. Nowa Doba 1949, čo. 44
+*[[Mikławš Krječmar|Krječmar, Mikławš]]: Jurij Kral. Lužickoserbský jazykozpytec 1864-1945. Slavia 20 (1950-1951), str. 364-367
+*[[Rudolf Jenč|Jenč, Rudolf]]: Stote narodniny serbskeho rěčnicarja. [[Rozhlad]] 14 (1964), 5, str. 142-145
+*Petr, J: Jazyková teorie a praxe v pažské Serbowce. Studia Slavica Pragensia, Praha 1973, str. 55-74