Smječkecy
| ||
| gmejna: | Worklecy | |
| zagmejnowanje: | 1973 | |
| wobydlerstwo: | 267 (31. decembra 2023)[1] | |
| wysokosć: | 185 metrow n.m.hł. | |
51.25805555555614.200555555556185
| ||
| póstowe čisło: | 01920 | |
| předwólba: | 035796 | |
 Smječkecy | ||
wikidata: Smječkecy (Q1250159)
| ||
Smječkecy (prjedy tež Směčkecy; němsce Schmeckwitz) su hornjołužiska wjes z 267 wobydlerjemi[2] w srjedźišću Budyskeho wokrjesa, kotraž słuša wot lěta 1973 k Worklečanskej gmejnje.
Geografija[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Smječkecy leža sydom kilometrow wuchodnje Kamjenca při zapadnej kromje łučiny Klóšterskeje wody w serbskich Horjanach. Sewjernje wsy rozpřestrěwa so wulki Łuhowski lěs hač do Róžanta a Pěskec. Susodne wsy su Worklecy na wuchodźe, Wudwor na juhowuchodźe a Wěteńca na juhozapadźe.
Sydlerskostawizniske jadro Smječkec je nawsowc z wjesnym hatom. Wuchodnje toho namaka so cyrkwina hórka z ewangelskej cyrkwičku. K Smječkecam słušeja nimo toho wjesne dźěle Łuh (Sommerluga), Janska kupjel (Johannisbad) a Marijina kupjel (Bad Marienborn).
Ležownostne mjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Michał Rostok naliči 1887 slědowace serbske ležownostne mjena w Smječkecach: Mroki, Delank, Dźěłošća, Družčiny, Pola lěsow, Wyše wsy, Wjele horow, Pola Wěteńcy, Za sadlišćom, Za zahrodu, Na wumjeńku, Pola lěsa, Pola Wudworja, W hrabinach, Na Hermanec.[3]
Stawizny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Prěnje historiske naspomnjenje jako Zmetechwicz sta so w lěće 1280. Dalše formy mjena běchu mjez druhim Smeckewitz (1419), Schmettwitz (1529) a Schmetzwitz (1547). Dźensniše mjeno nałoži so wot lěta 1732. Ležownostne knjejstwo měještej w 16. a 17. lětstotkomaj Worklečanske ryćerkubło a Klóšter Marijina hwězda. We 18. lětstotku bě potom podźěl wsy we wobsydstwje Budyskeho tachantstwa]].
W lěće 1817 zarjadowa so po iniciatiwje Johanna Gottfrieda Bönischa sewjerowuchodnje wsy syrikowa kupjel Marienborn. Spočatk 20. lětstotka planowaše sakske knježerstwo podlěšowanje Sakskeje sewjerowuchodneje železnicy (Lubij–Radwor) hač do Kamjenca. Po tutych planach mějachu Smječkecy samo swójske dwórnišćo dóstać. Dla spjećowanja ludnosće, wosebje ratarjow, spušći so planowana čara po wójnje.
Po wójnje bě Marijina kupjel ze sanatorijom za bywšich němskich wójnskich jatych, w kotrymž skutkowaše wot 1922 do 1929 mjez druhimi šwedska filantropowka Elsa Brändström.
Hač do lěta 1973 běchu Smječkecy samostatna gmejna.
Wobydlerstwo[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
| Podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[4] | Smječkecy | gmejna |
|---|---|---|
| ličba wobydlerjow | 288 | 1118 |
| ličba domjacnosćow | 64 | 354 |
| wosoby na domjacnosć | 3,1 | 2,9 |
| swójby | 62 | 304 |
| bydlenske twarjenja | 62 | 312 |
| bydlenska přestrjeń na wosobu (m²) | 27,5 | 35,1 |
| přerězna staroba w lětach | 49,4 | 45,0 |
| kwocient młodostnycha | 21 | 24 |
| kwocient starychb | 49 | 36 |
| podźěl prózdne stejacych bydlenjow | 1,5 % | 2,7 % |
| a: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 b: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 | ||
W lěće 1884 mějachu Smječkecy po Mukowej statistice 209 wobydlerjow, mjez nimi 203 Serbow (97 %).[5] Po załoženju kupjelow a wosebje po Druhej swětowej wójnje přićahny wjele němskorěčnych, tak zo zwěsći Arnošt Černik w lěće 1956 serbski podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 63 %.[6]
Ličba wobydlerjow přez 19. a prěnju połojcu 20. lětstotka lědma stupaše, a to wot 154 w lěće 1834 na 168 w lěće 1939. Dla přićehnjenja němskorěčnych ćěkancow ležeše po druhej swětowej wójnje krótkodobnje nad 300. Dźensa su Smječkecy druhi najwjetši dźěl Worklečanskeje gmejny.
Wěriwi su přewažnje katolscy Serbja, kiž přisłušeja Chróšćanskej wosadźe. W lětomaj 1900/01 natwari so pod nawodom Drježdźanskeho architekta Woldemara Kandlera ewangelska cyrkej, kiž měješe kupjelowym hosćom a ewangelskej diasporje w hewak katolskej kónčinje jako Boži dom słužić.
Wosobiny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Marja Krawcec (1948–2014) – awtorka, režiserka a basnica
- Lejna Theurigowa (* 1944) – inženjerka, předsydka załožboweje rady
Pomniki[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Hlej: Lisćinu kulturnych pomnikow w Smječkecach
Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Cornelius Gurlitt: Schmeckwitz. W: Beschreibende Darstellung der älteren Bau- und Kunstdenkmäler des Königreichs Sachsen. 35. Zwjazk: Amtshauptmannschaft Kamenz (Land). C. C. Meinhold, Dresden 1912, str. 320.
- ↑ staw: 31. decembra 2023; am-klosterwasser.de
- ↑ staw: 31. decembra 2023; am-klosterwasser.de
- ↑ Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50, tu str. 23 (digitalizat).
- ↑ Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Worklecy (němsce)
- ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 100. → wšě wjeski
- ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 253. [228 wobydlerjow, z nich 107 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 2 z pasiwnymi, 36 serbskich dźěći a młodostnych, 83 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
Wotkazaj[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Smječkecy – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow- Smječkecy w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
