Klukš

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Klukš
Klix
Połoženje Klukša na karće Hornjeje Łužicy
Połoženje Klukša na karće Hornjeje Łužicy
DEC
Połoženje Klukša
Połoženje Klukša
gmejna: Wulka Dubrawa
zagmejnowanje: 1994
wobydlerstwo: 259 (31. decembra 2022)[1]
přestrjeń: 4,55 km²
wysokosć: 146 metrow n.m.hł.
51.26388888888914.525146
póstowe čisło: 02694
předwólba: 035934
wotwodźene
słowa:
wobydler/ka:
Klukšan/-ka
adjektiw:
Klukšanski
skłonowanje:
Klukša, Klukšej, Klukš, Klukšom, w Klukšu
Klukšanska cyrkej
Klukšanska cyrkej

Klukšanska cyrkej

Klukš (němsce Klix) je cyrkwinska wjes z 259 wobydlerjemi[2] na wuchodźe hornjołužiskeho wokrjesa Budyšin. Słuša k Wulkodubrawskej gmejnje a běše hač do lěta 1994 samostatna gmejna, wot 1936 z wjesnymi dźělemi Lichań, Załhow a Zdźar.

Geografija[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Nawjes w lěće 1922

Wjes leži 146 metrow nad mórskej hładźinu na lěwym brjoze Sprjewje a na južnej kromje hornjołužiskeje hatoweje krajiny. Susodne wjeski su Lichań na sewjerowuchodźe, Załhow na juhowuchodźe, Zdźěr na zapadźe a Zdźar na sewjerozapadźe. Wuchodnje Klukša wupřestrěwaja so někotre haty. Přez wjes wjedźe statna dróha S101 (HućinaMinakałRakecy), wot kotrejež wotbočuje wokrjesna dróha K7211 do Wulkeje Dubrawy resp. Połpicy.

Ležownostne mjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Michał Rostok naliči 1887 slědowace serbske ležownostne mjena: Psyń, Pasowka, Poslěńca, Čertownja, Mroki, Přitoki, Dobrošin?, Ščawn, Dołošća.[3]

Stawizny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Prěnje historiske naspomnjenje pućowca jako Klix je z lěta 1222.[4]

W lěće 1884 měješe wjes po Mukowej statistice 409 wobydlerjow, mjez nimi 390 Serbow (95 %).[5] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbski podźěl wot jenož hišće 51,7 %.[6]

Klukš je ze swojej wosadnej cyrkwju sydło ewangelskeje wosady, ke kotrejž słuša 14 wjeskow. Cyrkej bu hižo składnostnje prěnjeho pisomneho naspomnjenja w lěće 1222 sobu naspomnjena.

Wot lěta 1906 měješe Klukš zastanišćo při železniskej čarje Lubij–Radwor, kotraž bě w Radworju z čaru Budyšin–Wojerecy zwjazana. Wono rěkaše drje Klukš, namakaše so wšak w susodnej Zdźěri. W nazymje 1972 bu wosobowy wobchad zastajeny a 1973 so čara mjez Lubijom a Bartom zawrě. Wotrězk Bart–Radwor wužiwaše so hišće hač do 1994 za nakładowy wobchad.

Wosobiny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Kryšan Bjedrich Faber (1682–1748) – farar a zběrar serbskich knihow; 1710–31 diakon a 1731–48 farar w Klukšu
  • Jan Rychtar (1732–1802) – farar, wučer a pedagogiski prócowar
  • Handrij Zejler (1804–1872) – farar, basnik; 1832–35 diakon w Klukšu
  • Korla Bohuwěr Šěca (1858–1938) – wučer, přirodospytnik a spisowaćel; rodźeny w Klukšu
  • Měrćin Kral (1872–1950) – wučer, stawiznar a rěčewědnik
  • Jan Křižan (1880–1959) – farar a předsyda Domowiny; 1926–51 w Klukšu

Za dalšich fararjow hlej zapisk wo Klukšanskej cyrkwi.

Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Edmund Pjech: Stawizny Klukšanskeje ewangelskeje wosady. W Rozhledźe 9/1993, str. 306–309
  1. staw: 31. decembra 2022; grossdubrau.de; wotwołane 30. měrca 2023
  2. staw: 31. decembra 2022; grossdubrau.de; wotwołane 30. měrca 2023
  3. Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50, tu str. 10 (digitalizat).
  4. Klukš w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
  5. Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 55. → wšě wjeski
  6. Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 245. [1048 wobydlerjow, z nich 374 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 40 z pasiwnymi, 128 serbskich dźěći a młodostnych, 506 bjez znajomosćow] → wšě wjeski

Literatura[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Klix/Klukš. W: Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft (= Werte der deutschen Heimat. Zwjazk 67). 1. nakład. Böhlau, Köln/Weimar/Wien 2005, ISBN 978-3-412-08903-0, str. 286–289.
  • Helmut Faßke, Siegfried Michalk: Sorbische Dialekttexte V. Klix, Kreis Bautzen mit Spreewiese, Salga und Göbeln. VEB Domowina-Verlag, Bautzen 1967 [65 str.]
Powětrowy wobraz Klukša z wuchoda

Wotkaz[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

 Commons: Klukš – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije