K wobsahej skočić

Jutrowne jěchanje

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
(ze strony „Křižerjo” sposrědkowane)
Kóžde lěto jutrowničku ćahnu křižerjo po katolskej Łužicy.

Jutrowne jěchanje je nabožny jutrowny nałožk Serbow w katolskej kónčinje mjez Budyšinom, Kamjencom a Wojerecami. Jutrownu njedźelu hromadźa so muscy křižerjo při wósom katolskich farskich cyrkwjach a w klóštrje Marijina hwězda, zo bychu w formje procesiona a ze žohnowanjom fararja spěwajo poselstwo „Chrystus z mortwych stanył je“ do susodneje wosady donjesli.

Podobne nabožne nałožki eksistuja tež w Starobayerskej a Frankowskej, w Hornjej Šleskej, sewjernej Čěskej (Mikulášovice) a na Morawje.[1]

Křižerjo we Łužicy

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Křižerjo na dworje klóštra Marijina hwězda, pohladnica z lěta 1924

W hornjołužiskich kónčinach mjez Wojerecami, Kamjencom a Budyšinom přiwabja jutrowne jěchanje kóžde lěto wjele wopytowarjow do regiona. Tuchwilu eksistuja štyri čarow, hdźež so partnerske wosady wopytaja, a jedyn procesion bjez partnera. Tradicionelne čary su:

Procesion z Kulowa je jenički, při kotrymž so tež němscy křižerjo wobdźěleja. Radworscy mjez 1776 a 1882 njejěchachu. Wot 1882 hač do załoženja Baćońskeje wosady 1892 podachu so přez Bronjo, Kamjenej, Wulku Dubrawu a Brěmjo do susodneje Zdźěrje. Samo w poslednim wójnskim lěće 1945 jěchachu někotři Kulowscy, Klóšterscy, Chróšćanscy, Njebjelčanscy, Ralbičanscy a Wotrowscy křižerjo do susodneje wosady a buchu při tym wot sowjetskich lětadłow wobkedźbowani.[2]

Dalše jutrownje jěchanje přewjedźe so we Wostrowcu, hdźež wobsteji wot lěta 1628 sem nałožk wusywneho jěchanja mjez Wostrowcom a klóštrom Marijiny doł.[3] Kónc 1990tych lět je so stary nałožk tež w ewangelskej Delnjej Łužicy mjez Cerkwicu a Radyńcom pola Lubnjowa zaso wožiwił.[4]

Ličby

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Křižerski procesion pola Chrósćic (1972)

Kulowski ćah je tradicionelnje najwjetši w Serbach, procesionaj z Budyšina a Baćonja stej najmjeńšej.

procesion 1960 1970 1980 1990 2000 2005 2010 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2021 2022
Baćoń 34 14 43 57 83 92 87 87 82 76 78 79 75 76 30 54
Budyšin 24 – – – 69 67 73 60 63 61 67 63 56 64 51 60
Chrósćicy 120 61 110 146 205 224 260 269 275 269 267 264 265 255 168 235
Klóšter 40 40 46 80 104 108 109 110 108 108 107 107 104 109 63 92
Kulow 208 197 251 398 434 472 444 440 444 418 422 418 393 385 246 363
Njebjelčicy 52 23 75 94 126 121 130 119 114 120 116 112 102 102 53 104
Radwor 64 55 61 89 124 124 124 118 113 120 123 119 102 104 94 110
Ralbicy 105 82 130 242 339 353 313 308 302 302 292 286 292 278 213 267
Wotrow 56 42 76 101 126 140 132 118 120 124 122 116 116 114 81 104
cyłkownje 703 514 792 1207 1610 1701 1672 1629 1621 1598 1594 1564 1505 1487 999 1389[5]

W lěće 2020 njewotměchu so koronapandemije dla prěni raz po skoro 500 lětach žane procesiony. 2021 jěchachu zaso skoro tysac křižerjow, časy procesionow so pak njewozjewichu a dla pandemije běchu lědma přihladowarjo wot wonka na městnje.

Literatura

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
  • Alfons Frencl: Křižerjo. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1992

Nóžki

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
  1. ↑ Horst Brindel: Brauchtum: Osterreiten. W: http://www.vfd-bayern.de. VFD-Bayern, 18. Februar 2012, abgerufen am 23. April 2014.
  2. ↑ Alfons Frencl: Křižerjo. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1992, str. 38
  3. ↑ Osterreiten und Saatreiterprozession im Kloster St. Marienthal.
  4. ↑ Osterreiter begeistern in Zerkwitz, Lausitzer Rundschau
  5. ↑ Křižerska statistika na posol.de

Wotkazy

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
 Commons: Jutrowne jěchanje – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije