Filozofija

Za nastawki ze samsnym titulom hlej stronu Filozofija (wjacezmyslnosć).

Rafaelowa Athenska šula z idealizowanymi zwobraznjenjemi załožerjow wječorneje filozofije, mjez nimi Sokrates, Platon a Aristoteles. Hačrunjež přewahuje z časa Platona předewšěm pisomne pojednanje, je čiła rozmołwa hač do dźensnišeho wažny wobstatk filozofiskeho žiwjenja.

W filozofiji (starogrjeksce φιλοσοφία philosophía, latinizowane philosophia, po słowje „lubosć k mudrosći“) so spyta, swět a čłowjesku eksistencu dodnić, wukładować a zrozumić.

Wot druhich wědomostnych disciplinow rozeznawa so filozofija z tym, zo so husto njewobmjezuje na specielne polo abo wěstu metodologiju, ale zo je přez wašnje swojich prašenjow a swoje wosebite zhladowanje na mnohostronske wobłuki charakterizowana.

W tutym artiklu dźe wo zapadnu (tež: wječornu) filozofiju, kotraž nasta w 6. lětstotku do Chr. w antikskej Grjekskej. Njewobjednawaja so tu z wječornej filozofiju w mnohotnym zwisku stejace tradicije židowskeje a islamskeje filozofije kaž tež prěnjotnje wot njeje njewotwisne tradicije afriskeje a wuchodneje filozofije.

W antikskej filozofiji rozwiwaše so systematiske a wědomostnje orientowane myslenje. W běhu lětstotkow diferencowachu so rozdźělne metody a discipliny spřistupnjenja swěta a wědomosćow direktnje abo posrědnje z filozofije, zdźěla tež we wotmjezowanju k iracionalnym abo nabožnym swětowym wobrazam abo mytam.

Jadrowe kónčiny filozofije su logika (jako wědomosć naslědneho myslenja), etika (jako wědomosć praweho jednanja) a metafyzika (jako wědomosć prěnich přičinow byća a woprawdźitosće). Dalšej zakładnej disciplinje stej teorija spóznaća a teorija wědomosće, kotrejž so z móžnosćemi dobyća dopóznaća powšitkownje resp. specielnje z wašnjemi dopóznaća rozdźělnych wědomosćow zaběratej.

Wotkaz

 Commons: Filozofija – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow