Ćetow
| ||
| gmejna: | Vierkirchen | |
| zagmejnowanje: | 1974 (do Křišowa) | |
| wobydlerstwo: | 176 (2011) | |
| přestrjeń: | 1,81 km² | |
| wysokosć: | 190 metrow n.m.hł. | |
51.192514.711111111111190
| ||
| póstowe čisło: | 02894 | |
| předwólba: | 035876 | |
| starše mjena: | Tetaw (1306), Tetow (1396), Tettau (1533), Theta (1676) | |
 Serbski napis při narownym pomniku Jurja Bróska w Ćetowje | ||
wikidata: Ćetow (Q43866268)
| ||
Ćetow (němsce (Groß-)Tetta, 1936–49 Margarethenhof) je hornjołužiska cyrkwinska wjes z něhdźe 180 wobydlerjemi na zapadźe Zhorjelskeho wokrjesa, kotraž słuša wot lěta 1994 ke gmejnje Vierkirchen. Leži něhdźe pjeć kilometrow wuchodnje Wósporka.
Geografija[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wjes nadeńdźe so njedaloko Křišowa zapadnje Limasa a južnje zwjazkoweje awtodróhi 4 (Budyšin–Zhorjelc) při Křišowskej wodźe, prawym přitoku Lubaty.
Susodne wsy su Prochnow na sewjerowuchodźe, Měrjow na wuchodźe, Nowa Chójnica na juhu a Křišow na sewjerozapadźe.
Stawizny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Ćetow je po sydlišćowej formje lěsny łanowc, wobstejacy z wjacorymi rozbrojenymi statokami, kotryž naspomni so prěni raz w lěće 1306 jako Tetaw.[1] Ležownostne knjejstwo měješe znajmjeńša wot 16. lětstotka Křišowske ryćerkubło. Ćetowska cyrkej bu 1495 w matriklu Mišnjanskeho biskopstwa naspomnjena a bě wot lěta 1545 filiala Křišowskeje wosady. Fararjo w Křišowje běchu, hač k wotchadej fararja Bróska 1902, k wulkemu dźělej Serbja. Poslednje serbske kemše wotměchu so w samsnym lěće. Narowny pomnik fararja Bróska nadeńdźe so při Ćetowskej cyrkwi.
Wot 1815 hač do 1945 běžeše saksko-pruska hranica bjezposrědnje južnje Ćetowa a Křišowa, kotrejž ležeštej na pruskim boku.
W lěće 1936 přemjenowachu nacionalsocialisća němski Tettau na Margarethenhof – po burskim dworje sewjernje wsy – dokelž běše jim stare mjeno přesłowjanske. Po wójnje dósta Ćetow swoje prěnjotne mjeno porno Křišowej wróćo. Kónc Druheje swětoweje wójny dóńdźe mjez 18. a 24. aprylom 1945 k wojowanjam wokoło Křišowa a Ćetowa.
Ćetow bě hižo hač do lěta 1874 z wjesnym dźělom susodneho Křišowa a znowa wot 1974. Při gmejnskej reformje 1994 zjednoćichu so Křišow, Měrjow a Arnsdorf-Hilbersdorf k nowej wulkogmejnje Vierkirchen.
Wobydlerstwo a rěč[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
We 1880tych měješe wjes po statistice Arnošta Muki cyłkownje 274 wobydlerjow, z nich 168 Serbow (61 %) a 106 Němcow.[2] Z tym bě tehdy hromadźe z Křišowom jenička přewažnje serbska wjes Zhorjelskeho wokrjesa a ležeše při wuchodnej kromje serbskeho rěčneho teritorija. Arnošt Černik zwěsći w lěće 1956 hišće třoch serbskorěčnych wobydlerjow.[3]
Wosobiny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Jurij Brósk (1833–1915) – farar, přełožowar a basnik; 1861–1902 farar w Křišowje. Jeho dwurěčny narowny pomnik nadeńdźe so při Ćetowskej cyrkwi.
Literatura[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Von der Muskauer Heide zum Rotstein. Heimatbuch des Niederschlesischen Oberlausitzkreises. Lusatia Verlag, Bautzen 2006, ISBN 978-3-929091-96-0, str. 346sl.
Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- ↑ Ćetow w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
- ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → wšě wjeski
- ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 248. [316 wobydlerjow, z nich 3 dorosćeni z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 0 z pasiwnymi, 0 serbskich dźěći a młodostnych, 313 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
Wotkaz[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Ćetow – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajowArnsdorf | Čerwjena korčma (Rotkretscham) | Ćetow (Tetta) | Debšk (Döbschütz) | Heideberg | Hilbersdorf | Křišow (Buchholz) | Měrjow (Melaune) | Prochnow (Prachenau) | Wodowa korčma (Wasserkretscham)