Zažny drěn

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Zažny drěn
Zažny drěn (Cornus mas)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Jadrowe eudikotyledony
  Asteridy
rjad: (Cornales)
swójba: Drěnowe rostliny (Cornaceae)
ród: Drěn[1][2] (Cornus)
družina: Zažny drěn
wědomostne mjeno
Cornus mas
L.
Wobdźěłać
p  d  w

Zažny drěn (Cornus mas) je rostlina ze swójby drěnowych rostlinow (Cornaceae).

Wopis[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Ilustracija zažneho drěna
Cornus mas

Zažny drěn je w lěće zeleny, wotstejacy rozhałuzowany kerk abo małki štom, kotryž docpěwa wysokosć wot 2 hač do 5 (6) m jako kerk, abo wot hač do 8 m jako štom. Kćějacy kerk druhim drěnam je małko podobny.

Skora je šěrobruna a šupiznáce so pušći. Młode wurostki su sćeńka kosmate, pozdźišo so pak wobnaža a bywaja brunojte a na słónčnym boku so začerwjenjene.

Łopjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Přećiwostejne łopjena su šěroko-lancetojte, owalne hač eliptiske, na bazy šěroko klinojte hač kulojte, cyłokromne, na delnim boku jasniše, w nerwowych kutach kosmate a docpěja dołhosć wot 5 hač do 8 (10) cm a šěrokosć wot hač do 5 cm. Njesu zwjetša štyri pory wobłukatych nerwow. Jich stołpiki docpěja dołhosć wot hač do 1 cm.

Sorta 'Variegata' ma běle kromate łopjena.

Kćenja[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Kćěje wot měrca hač do apryla. Swětłožołte hač złotožołte, štyriličbne, móličke kćenja so dołho před łopjenami jewja a docpěja wulkosć wot něhdźe 5 mm. Wone steja po dźesaćoch hač po pjećadwacećoch w kulowatych wokołkach, kotrež nimaja dekoratiwne nošne łopješka. Jich stołpiki docpěja dołhosć wot něhdźe 5 mm. Krónowe łopješka su lancetojte a docpěwaja dołhosć wot 2 hač do 3 mm. Keluškowe łopješka su krótke a wótre.

Dla mnoholičnych kwětnistwow dołho před zazelenjom lisća rostlina je jara atraktiwna.

Płody[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Płody su 1-2 cm dołhe, mjasne, jědźne, wisace póčkate płody, kotrež kaž wišnje wupadaja. Wone z julija dozrawja.

Zrałe płody maja přijomnu, jěro-kisału hač słódko-kisału aromu a so hodźa za derje słodźacu marmeladu, sirup, liker a palenc.

Stejnišćo[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Rosće w słónčnych kerčinach, w swětłych lěsach a na skłoninach. Preferuje wutkate pódy.

Rozšěrjenje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Pochadźa z srjedźneje a juhowuchodneje Europy. Často so plahuje a je wodźiwjena.

Drjewo[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Zažny drěn ma najtwjerde drjewo našeje, domjaceje drjewiny. Wono bu prjedy za črona, hlebije a přimadła gratow wužiwane.

Nóžki[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  1. Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 101.
  2. W internetowym słowniku: Hartriegel

Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 272 (němsce)
  • Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, strona 118 (němsce)
  • Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 38 (němsce)
  • Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 462 (němsce)
  • Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 422 (němsce)
  • Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, strona 362 (němsce)
  • Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
  • Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
  • Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
  • Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)

Eksterne wotkazy[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Commons
Commons
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije