Wulki Wjelkow
| |||||
| město: | Budyšin | ||||
| zagmejnowanje: | 1936 (do Małeho Wjelkowa) | ||||
| wobydlerstwo: | 258 (31. decembra 2022)[1] | ||||
| wysokosć: | 200–215 metrow n.m.hł. | ||||
51.21083333333314.383611111111200–215
| |||||
| póstowe čisło: | 02625 | ||||
| předwólba: | 035935 | ||||
| wotwodźene słowa: |
| ||||
.png) | |||||
.jpg) Wjelkowski hród w lěće 1859 | |||||
wikidata: Wulki Wjelkow (Q1549768)
| |||||
Wulki Wjelkow (němsce Großwelka) je hornjołužiska wjes z 258 wobydlerjemi[2], kotraž słuša wot lěta 1999 k městu Budyšinej.
Geografija[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wulki Wjelkow leži něhdźe štyri kilometry sewjerozapadnje Budyskeho stareho města njedaloko Małeho Wjelkowa. Susodne wjeski su Chelno (gmejna Radwor) na sewjeru, Mały Wjelkow na wuchodźe, Zajdow na juhowuchodźe, Słona Boršć na juhozapadźe a Smochćicy na zapadźe. Južnje wsy zběha so 249 metrow wysoka hórka Wiwalca, kotraž słužeše prjedy jako straža.
Stawizny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wjes naspomni so k prěnjemu razej w lěće 1416 jako großin Welkaw. Starše naspomnjenje sydła wěsteho knjeza Everhardus de Wilchow z lěta 1225 so jasnje přirjadować njehodźi a snano k Wjelkowej pola Halštrowa słuša. Přiwšěm měješe tež Wulki Wjelkow swoje ryćerkubło, kotrež wukonješe přez lětstotki ležownostne knjejstwo we wjesce. Jeho wokolne murje su tež dźensa hišće widźeć a steja pod pomnikoškitom.
Hač do lěta 1936 bě Wulki Wjelkow samostatna gmejna, potom so do Małeho Wjelkowa zagmejnowa, z kotrymž přińdźe 1999 do Budyšina.
Wobydlerstwo[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
| staroba | wosoby | podźěl |
|---|---|---|
| 0–6 lět | 11 | 4,4 % |
| 6–18 lět | 29 | 11,7 % |
| 18–30 lět | 33 | 13,3 % |
| 30–40 lět | 22 | 8,9 % |
| 40–50 lět | 55 | 22,2 % |
| 50–65 lět | 59 | 23,8 % |
| 65–80 lět | 29 | 11,7 % |
| > 80 lět | 10 | 4,0 % |
We 1880tych lětach měješe Wulki Wjelkow po Arnošta Mukowej statistice 204 wobydlerjow, mjez nimi 165 Serbow (81 %) a 39 Němcow.[3]
W lěće 2010 bě přerěznemu Wulkowjelkowčanej 42,5 lět (hlej tabulku). 16,1 % wobydlerjow bě młódšich hač 18 lět a 15,7 % bě w rentnarskej starobje.
Nabožina[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
2010 bě wot 248 wobydlerjow 53 ewangelskich (21,4 %) a 37 katolskich (14,9 %). Wjetšina wot 63,7 % wobydlerjow njepřisłušeše žanomu nabožinskemu zhromadźenstwu[4] Ewangelscy wěriwi słušeja wot lěta 1930 k Budyskej Michałskej wosadźe.
Kubłanje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Hač do lěta 2002 měješe Wulki Wjelkow swójsku šulu, wot toho časa chodźa dźěći ze wsy pak do Budyšina, pak do Radworja.
Wosobiny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Michał Haupt (1750–99), wučer, přełožowar, kěrlušer; zemrěty we Wulkim Wjelkowje
- Ernst Rychtar (1810–72), rěčnik, narodny prócowar; rodźeny we Wulkim Wjelkowje
Hlej tež[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Literatura[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Kleinwelka/Mały Wjelkow, Großwelka/Wulki Wjelkow und Kleinseidau/Zajdow. W: Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft (= Werte der deutschen Heimat. Zwjazk 67). 1. nakład. Böhlau, Köln/Weimar/Wien 2005, ISBN 978-3-412-08903-0, str. 254–259.
- M. Kral: Stawizniske powěsće z našich serbskich wsow [=Serbska ludowa knihownja, čo. 44]. Budyšin, 1937, str. 3–41.
Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- ↑ staw: 31. decembra 2022; Statistiska rozprawa města Budyšina za IV. kwartal 2022, měrc 2023
- ↑ staw: 31. decembra 2022; statistiska rozprawa města Budyšina
- ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 53. → wšě wjeski
- ↑ Měšćanske zarjadnistwo Budyšin: Statistiska rozprawa po měšćanskich dźělach. Februar 2011. (pdf; 2,0 MB)
Wotkazaj[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Wulki Wjelkow – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow- Wulki Wjelkow w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
Błohašecy | Bobolcy | Bolborcy | Bórk | Bozankecy | Ćichońca | Ćemjercy | Debrikecy | Delni Wunjow | Delnja Kina | Horni Wunjow | Hornja Kina | Južne předměsto | Lešawa | Lubochow | Mały Wjelkow | Nadźanecy | Nowe Małsecy | Nutřkowne město | Sćijecy | Sewjerowuchodny wobkruh | Słona Boršć | Smochćicy | Strowotna studnja | Wownjow | Wuchodne předměsto | Wulki Wjelkow | Wuricy | Zajdow | Zapadne předměsto (ze Židowom)