Wšědny kardamom

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Wšědny kardamom
Wšědny kardamom (Elettaria cardamomum)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Monokotyledony
Commelinidy
rjad: (Zingiberales)
swójba: Jumbjerowe rostliny (Zingiberaceae)
ród: Kardamom (Elettaria)
družina: Wšědny kardamom
wědomostne mjeno
Elettaria cardamomum
(L.) Maton
Wobdźěłać
p  d  w
Kapsle a symjenja

Wšědny kardamom (Elettaria cardamomum) je rostlina ze swójby jumbjerowych rostlinow (Zingiberaceae), kotraž so jako korjenina wužiwa.

Wopis[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Wšědny kardamom je wjacelětna rostlina z sylnym ricomom. Jednotliwe stwjelca z wjele łopjenami su zwjetša 2-3 metrow wysoke, rědko su hač do 5,5 m wysoke. Kiješk z kćenjemi wurosće z nadzemskich kiješkow a je hač do 1,5 metrow wysoki. Kćenja su zrjadowane w kićach a maja swětłomódre łopjena ze žołtymi kromami. Płody su zeleno-žołte słomojte kapsle z třomi bokami. W kóždej kapsli je 16–24 čerwjenobrunych symjenjow, kotrychž formy so rozeznawaja.

Stejnišćo[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Pochad[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Kardamom pochadźa z južneje Indiskeje a z kupy Sri Lanka. Indiski kardamom je mjeńši, ale wjace aromatiski. Kardamom so dźensa tež z Guatemale, Tanzanije a Vietnama importuje.

Wužiwanje w kuchni[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

W kardamomowych symjenjach je eteriski wolij, čehoždla maja pikantnu, słódkowótru aromu. Dokelž kardamom swój aroma spěšnje pozhubuje, so hodźi jón w kapslach wobchować a symjenja hakle před wužiwanjom wupróć a zemlěć.

Kardamom je rozšěrjeny předewšěm w aziatiskej kuchni. W europskej kuchni so wužiwa při pječenju hodowneho pječwa, na př. poprjanca. Nimo toho so wužiwa tež za kołbasy, likery a jako dźěl korjeninskich měšeńcow. Při hotowanju arabskeho kofeja je rozšěrjeny nałožk, kofej z kardamomom korjenić. Runje tak so wužiwa za hotowanje čaja z mlokom, kotryž so tradicionelnje po islamskej rańšej modlitwje postaja.

Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
  • Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
  • Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
  • Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)

Eksterne wotkazy[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Commons
Commons
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije