Korla Awgust Mosak-Kłosopólski

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Korla Awgust Mosak-Kłosopólski (1820–1898).
Podpismo Korle Awgusta Mosak-Kłosopólskeho.
Podpismo Korle Awgusta Mosak-Kłosopólskeho.

Korla Awgust Mosak-Kłosopólski (němsce Karl August Mosig von Aehrenfeld; * 7. meje 1820 w Njeznarowach; † 31. julija 1898 w Małej Swóńcy pola Lubija) běše serbski prawiznik, justicny radźićel, zapósłanc němskeho kejžorskeho sejma, doprědkar serbskeho narodneho wozrodźenja a spěchowar słowjanskeje wzajomnosće.

Žiwjenje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Pochad, studijne lěta a kulturne prócowanja[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Njeznarowski hosćenc, ródny dom Korle Awgusta Mosaka (2017)

Korla Awgust Mosak-Kłosopólski narodźi so jako syn serbskeju staršeju Jana Bohumiła Mosaka a jeho mandźelskeje Madleny rodźeneje Křižankec w Njeznarowach, hdźež běše jeho nan herbski wjesny sudnik, kubler a korčmar. Spočatnje wopyta wón hromadźe z Janom Bohuwěrom Mučinkom šulu w Dažinje a wot 1832 gymnazij w Budyšinje. Tam załoži na iniciatiwu Jana Arnošta Smolerja 25. februara 1839 hromadźe z Hendrichom Imišom a Michałom Domašku towarstwo Societas Slavica Budissinensis.

Wot lěta 1839 studowaše Korla Awgust Mosak-Kłosopólski prawnistwo w Lipsku, hdźež dźeržeše so hłownje k Janej Pětrej Jordanej. Wón wuknje jako horliwc słowjanskeje wzajomnosće słowjanske rěče a pisa 2. februara 1840 swojemu přećelej Wanakej:

„Wšitke moje nětčiše dźěła dźeja na Słowjanstwo a na naše wulke wotpohladanje wobnowjenja Serbowstwa we Łužicach. Tohodla wuknu pólsku rusowsku rěč z wulkej lohkosću. Čitam dźeń wote dnja słowjanske dźěła, potom ‚Revue Slave‘, kotraž so w Parizu wudawa.“[1]

W lěće 1840 pućowaše wón do Prahi, hdźež so z wodźacymi čěskimi wosobinami kaž Šafárikom, Hanku a Jungmannom zeznajomni a dale do Brna, Wiena, Krakowa a Wrócławja. W Lipsku załoži wokoło lěta 1841 Słowjanske towarstwo, kotrež běše – porno w přiběracej měrje konserwatiwnej Lipšćanskej Sorabiji – politisce doprědkarska organizacija. W lěće 1842 podpěraše Jordana z nastawkami za Jutničku. Do němčiny přełoži 1844 Šafárikowu dwuzwjazkowu knihu „Slawische Altertümer“, tehdy standardnu twórbu słowjanskeje wědomosće.

Wot 1845 wobdźěli so Mosak-Kłosopólski aktiwnje při mobilizowanju serbskeho narodneho hibanja. Tak běše mjez 1845 do 1847 sekretar přihotowanskeho wuběrka za załoženje Maćicy Serbskeje, přinošowaše k Wulkej próstwje Serbow, běše pismawjedźer Serbskeho burskeho towarstwa w Bukecach a w Serbskim rěčenskim towarstwje. W zwisku z poraženej rewoluciju bu wón dla wobdźělenja w demokratiskim ludowym hibanju přesćěhany, ale 1850 wobhnadźeny. Hladajo na narodne połoženje Serbow, Mosak-Kłosopólski po rewoluciji rezignowany woćichny.

Skutkowanje jako rěčnik a zapósłanc[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

W lěće 1842 wotpołoži Mosak-Kłosopólski swoje juristiske a 1844 tež swoje rěčniske pruwowanje. Wot lěta 1844 do 1856 přewza wón patrimonialne sudnistwo knježeho dwora w Šumbachu a běše wot 31. januara 1848 rěčnik při Lubijskim sudnistwje. Wón zakitowaše mjez druhim Maćicu Serbsku w skóržbje nastupajo Serbski dom a druhich wosobinow. Kupiwši sebi ryćerkubło w Serbskich Pawlecach so dźěd Mosaka-Kłosopólskeho, prosty serbski bur, do zemjanstwa pozběhny. Po tym zo so nan Korle Awgusta Mosaka-Kłosopólskeho titula wzda, wón jón wot lěta 1866 zaso aktiwnje wužiwaše a kupi sebi knježi dwór w Małej Swóńcy. Mosak-Kłosopólski bu 1867 jako zapósłanc do sejma Sewjeroněmskeho zwjazka a 1871 do Němskeho sejma za narodno-liberalnu stronu we wólbnym wokrjesu Sakska 2 (Lubij-Benadźice) woleny.[2]

Mosak-Kłosopólski měješe šěroke rěčne znajomosće a wopyta nimale wšě kraje a wjetše města Europy kaž tež Palestinu a Jeruzalem. Po swojej smjerći pochowa so wón na pohrjebnišću w Lubiju.

Twórby[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Korla Awgust Mosak-Kłosopólski přełoži z Heinrichom Wuttkom 1844 Šafárikowu dwuzwjazkowu knihu „Slawische Altertümer“ (originalny titul „Slovanské starožitnosti“, Praha 1837) do němčiny:

Česćowanja[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Wot lěta 1844 běše Korla Awgust Mosak-Kłosopólski sobustaw Hornjołužiskeje towaršnosće wědomosćow w Zhorjelcu, wot 1892 jeje čestny sobustaw[3] wot 1847 čłon Maćicy Serbskeje a wot 1889 jeje čestny sobustaw.

Při składnosći swojeho pjećdźesatlětneho jubileja spožči sakski kral Albert Mosakej-Kłosopólskemu w lěće 1898 ryćerski křiž prěnjeje klasy sakskeho Albrechtoweho rjadu.

Wotkaz[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

 Commons: Korla Awgust Mosak-Kłosopólski – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Wikisource
Wikisource
  • Jan Renč-Ketliski: Nekrolog XXXVIII. W: Časopis Maćicy Serbskeje. Lětnik 53 (1900), čo. 1 a 2, str. 65–69. (hsb.)
  • Jan Šołta: Mosak-Kłosopólski, Korla Awgust. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 393–395.
  1. Hlej Renčowy nekrolog w Časopisu Maćicy Serbskeje, str. 66. (hsb.)
  2. Fritz Specht, Paul Schwabe: Die Reichstagswahlen von 1867 bis 1903. Eine Statistik der Reichstagswahlen nebst den Programmen der Parteien und einem Verzeichnis der gewählten Abgeordneten. Verlag Carl Heymann, Berlin 1904, str. 218sl. (němsce)
  3. Richard Jecht (wud.): Nekrolog: Justizrat C. A. Mosig v. Ährenfeld. W: Neues Lausitzisches Magazin. Zwjazk 74 (1898), str. 319. (němsce)
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije