Kito Wylem Broniš

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Kito Wylem Broniš

Kito Wylem Broniš (němsce Christian Wilhelm Bronisch; * 5. decembra 1788 w Pricynje, † 12. decembra 1881 w Drjowku) běše w Delnjej Łužicy skutkowacy serbski farar a rěčespytnik.

Žiwjenje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Syn fararja wopytowaše gymnazij we Łukowje a studowaše po tym wot lěta 1808 hač do 1811 teologiju w Lipsku. Na to dźěłaše wón jako domjacy wučer w Lubinje a wot 1816 jako farar w Změšowje. Po dźesać lět přiwza farske městno w ródnej wsy Pricynje, hdźež skutkowaše potom nimale 50 lět. W lěće 1874 poda so na wuměnk do Drjowka.

Broniš płaći jako jedyn z najbóle mnohostronskich sorabistow 19. lětstotka. Jeho wozjewjenja wobsahuja přinoški k onomastice kaž tež k ludowědźe a stawiznam Serbow w Delnjej Łužicy. Wyše toho přinošowaše k Smolerjowej zběrce delnjoserbskich ludowych spěwow.

Kito Wylem Broniš wozjewi serbsce w Časopisu Maćicy Serbskeje a němsce mjez druhim w Nowym łužiskim magacinje Hornjołužiskeho towarstwa wědomosćow a w rjedźe Jahrbücher für slavische Literatur, Kunst und Wissenschaft.

Spisy[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • P. Broniš: Die slavischen Familiennamen in der Niederlausitz. Schmaler & Pech, Bautzen 1867.
  • w Časopisu Maćicy Serbskeje:
    • Delnjołužiske substantiva pluralia tantum, ČMS 15, 1862, s. 108–109 (Digitalisat).
    • Delnjołužiske substantiva deminutiva, kiž wuznam primitivow přeměnjeja, ČMS 15, 1862, s. 109–111 (Digitalisat).
  • w Nowym łužiskim magacinje:
    • Einiges über die Etymologie wendischer Ortsnamen, NŁM 17, 1839, s. 57–73 (Digitalisat).
    • Ueber die mannigfaltigen Formen und den sprachlichen Werth wendischer Ortsnamen, NŁM 20, 1842, s. 53–96 (Digitalisat).
    • Verdient die wendische Mundart in der Niederlausitz den Vorwurf des Barbarismus?, NŁM 23, 1846, s. 241–285 (Digitalisat).
    • Grundzüge der deutschen Mundart, welche inmitten der sorbischen Bevölkerung und Sprache in der Niederlausitz und in den nördlichen Theilen der Oberlausitz gesprochen wird, NŁM 39, 1862, s. 108–195 (Digitalisat).
  • w Jahrbücher für slavische Literatur, Kunst und Wissenschaft:
    • Mitteilungen aus einem alten Wörterbuch der niederlausitzisch-serbischen (wendischen) Mundart, Jahrbücher NF 2, 1854, s. 331–344, 537–556

Literatura[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Anja Pohončowa: Kito Wylem Broniš (1788–1881) – pózabyty dolnoserbski rěcywědnik. W Lětopisu 54, 2007, s. 65–89
  • Gerat Hančka: Broniš, Kito Wylem. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 73f.

Wotkaz[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Inwentar w Serbskim kulturnym archiwje (pdf-dataja)
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije