Ivo Andrić
Ivo Andrić (kyrilisce Иво Андрић; * 9. winowca 1892 w Dolacu blisko Travnika, † 13. nalětnika 1975 w Běłohrodźe) bě najwuznamniši juhosłowjanski spisowaćel, kaž tež diplomat, politikar a jako jenički Juhosłowjan nošer Nobeloweho myta za literaturu, kotrež dósta w lěće 1961 za swoju twórbu Na Drini ćuprija („Móst nad Drinu“).
Andrić pochadźeše z katolskeje rjemjeslnikoweje swójby a bu rodźeny w bosniskej wsy Dolac blisko Travnika jako syn Antuna Andrića a jeho mandźelskeje Katariny. Po smjerći jeho nana w lěće 1894 přećahny Katarina z młodym Ivom do wuchodobosniskeho města Višegrada nad Drinu, hdźež Andrić wotrosće.
Wot lěta 1912 wón studowaše slawistiku, filozofiju a stawizny, mjez druhim w Zagrebu, Winju, Krakowje a w Štyrskim Hródku. Jako čłon rewolucionarneje skupiny Mlada Bosna („Młoda Bosniska“) bu Andrić za čas Prěnjeje swětoweje wójny w Spliće zajaty a tam, kaž tež w Travniku a Zenicy arestowany.
Po wójnje běše jako podpěrowar ideje juhosłowjanskeho zjednoćenja čłon Narodneje rady w Zagrebu a wot lěta 1919 sobudźěłaćer wonkowneho ministerstwa w Běłohrodźe. W slědowacych lětach dźěłaše hač do wobsadźenja Juhosłowjanskeje přez němske wójsko w lěće 1941 jako diplomat we Vatikanje, w Bukaresće, Tersće, Štyrskim Hródku, Parizu, Madridźe, Brüsselu, Genfu a Berlinje. Mjez 1939 a 1941 běše wupósłanc juhosłowjanskeho kralestwa w Němskim reichu.
Po Druhej swětowej wójnje sta so Andrić z předsydu Zwjazka juhosłowjanskich spisowaćelow a ze zapósłancom sejma w Běłohrodźe. Wot lěta 1954 běše wón z čłonom Komunistiskeje strony Juhosłowjanskeje.
Wažne twórby[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Die Entwicklung des geistigen Lebens in Bosnien unter der Einwirkung der türkischen Herrschaft. Disertacija na uniwersiće w Štyrskim Hródku, 1924.
- Na Drini ćuprija, 1945 („Móst nad Drinu“, něm. Die Brücke über die Drina, 1953)
- Gospođica, 1945 („Knježna“, něm. Das Fräulein, 1958)
- Travnička hronika, 1945 („Travničanska chronika“, něm. Wesire und Konsuln abo Audienz beim Wesir, 1961)
- Zlostavljanje, 1950 („Čwělowanje“, něm. Die Misshandlung)
- Prokleta avlija, 1954 („Poklaty dwór“, něm. Der verdammte Hof, 1957)
- Aska i vuk, 1960 („Aska a wjelk“, něm. Aska und der Wolf, 1983)
- Jelena žena koje nema, 1963 („Jelena - žona, kotraž njeje“, něm. Jelena, 1967)
- Priče iz detinjstva, 1967 („Powědki z dźěćatstwa“)
- Znakovi pored puta, 1976 („Znamja při puću“, něm. Wegzeichen, 1982)
Wotkazy[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Ivo Andrić – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow