Hałzata jěželnja

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Hałzata jěželnja
Hałzata jěželnja (Sparganium erectum)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Monokotyledony
  Commelinidy
rjad: (Poales)
swójba: Rohodźowe rostliny
(Typhaceae)
ród: Jěželnja[1][2] (Sparganium)
družina: Hałzata jěželnja
wědomostne mjeno
Sparganium erectum
L. emend Rchb.
Wobdźěłać
p  d  w

Hałzata jěželnja (Sparganium erectum, syn.: Sparganium polyedrum (Asch. & Graebn.) Juz., Sp. ramosum Huds., Sp. ramosum subsp. polyedrum Asch. & Graebn.) je rostlina ze swójby rohodźowych rostlinow (Typhaceae)[3]. Rostlina je we wjele žórłach swójskej swójbje jěželnjowych rostlinow (Sparganiaceae) přirjadowana.

Někotre kwětnistwa
Stołpiki hałzateje jěželnje

Wopis[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Hałzata jěželnja je trajne zelo, kotrež docpěje wysokosć wot 2 m. Stołpiki su hałzate.

Łopjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Dwulinkowe łopjena su ćmowozelene, třihranite, zrunane, w delnim dźělu 3-róžkate, maja formu mječa a docpěja šěrokosć wot 3 (5) hač do 15 mm. Stołpiki su rozhałužkowate a hałzata.

Kćenja[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Rostlina kćěje wot junija hač do awgusta. Muske a žónske kćenja steja we wšelakich kulojtych kwětnistwach (pakić) na jednej rostlinje. Muske kćenja steja na hornich stołpikowych rozhałužkowanjach a maja tři stameny. Žónske kćenja steja na delnich stołpikowych rozhałužkowanjach a maja wusahowacu pěstu. Kćenja maja šupiznojte perigonske łopjena.

Płody[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Płody docpěja dołhosć wot 7 hač do 11 mm, su pysčičkojte, ze šěrokim, połnym, hornim dźělom. Zrałe płody móžeja hač do 12 měsacow we wodźe płuwać.

Stejnišćo[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Wona rosće w stejacych a pomału běžacych wodźiznach z maksimalnej hłubokosć wot 0,5 m, hrjebjach a bahnach. Wutraje sylne womazanje wodźiznow.

Rozšěrjenje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Hałzata jěželnja je w nimale cyłej Europje z wuwzaćom někotrych kupow, Aziji (hač do Sibirskeje) a sewjernej Americe rozšěrjena.

Poddružiny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Družina ma sćěhowace poddružiny, kotrež so z wuwzaćom prěnjeje w starych žórłach hišće jako swójske družiny wjedu.

  • (Sparganium erectum L. subsp. erectum)
  • Drobnopłodata jěželnja (Sparganium erectum subsp. microcarpum (Neuman) Domin, Preslia 13-15: 53 (1935)) maja płody z cyblojtym, hornim dźělom.
  • Njewobkedźbowana jěželnja (Sparganium erectum subsp. neglectum (Beeby) Schinz & Thell., Fl. Schweiz, ed. 3, 2: 14 (1914)) maja płody, kotrež wobrys je špindlojty.
  • Sparganium erectum subsp. stoloniferum (Buch.-Ham. ex Graebn.) H.Hara, J. Jap. Bot. 51: 228 (1976)
  • Jejkopłodata jěželnja (Sparganium erectum nothosubsp. oocarpum (Èelak.) Domin, Preslia 13-15: 53 (1935)) maja owalne hač do kulojte płody.

Nóžki[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  1. Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 180.
  2. W internetowym słowniku: Igelkolben
  3. Angiosperm Phylogeny Group: An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III W: Botanical Journal of the Linnean Society, 161:2, 2009, S. 105-121

Žórło[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, strona 214, z 3 podobnymi družinami, kotrež nětko jako poddružiny płaća (němsce)
  • Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 340 (němsce)
  • Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, stronje 270-271 (němsce)
  • Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 362 (němsce)

Eksterne wotkazy[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Commons
Commons
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije